Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
Melis Alphan “propaganda” davasında beraat etti; Osman Kavala’nın tutukluluğuna devam kararı; Yargıtay, Ahmet Turan Alkan hakkındaki hükmü bozdu; AİHM, Tunca Öğreten ve Mahir Kanaat için ihlâl kararı verdi
Beraat kararlarının bozulmasının ardından Gezi davası yeniden başladı; Osman Kavala’nın tutukluluğunun devamına karar verildi
Gezi eylemlerini organize ve finanse ettikleri iddiasıyla yargılanıp Şubat 2020’de beraat eden, aralarında tutuklu iş insanı Osman Kavala'nın da bulunduğu dokuz kişinin beraat kararlarının istinaf mahkemesi tarafından bozulmasının ardından davanın yeniden görülmesine 21 Mayıs 2021 tarihinde İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesinde başlandı.
Duruşmada tutuksuz sanıklar Mücella Yapıcı, Tayfun Kahraman ve Can Atalay ile sanık avukatları hazır bulundu. Kasım 2017’den bu yana tutuklu bulunan Osman Kavala duruşmaya Silivri Cezaevi’nden SEGBİS ile bağlandı.
İstinaf mahkemesinin bozma ilamı, dosyanın Kavala hakkındaki “darbe” davası ve Yargıtay tarafından bozulan “Çarşı davası” ile birleştirilmesi konularında sanık ve avukat beyanlarının alınmasının ardından ara kararlarını açıklayan mahkeme, hakkında yakalama emri bulunan sanıkların yakalama emirlerinin infazının beklenmesine, “Çarşı” dosyasının birleştirme hususunu değerlendirmek üzere mahkemesinden istenmesine ve Osman Kavala’nın tutukluluğunun devamına karar vererek davayı 6 Ağustos'a erteledi. Mahkeme başkanının, Kavala’nın adli kontrolle tahliye edilmesi yönünde karşı oy kullandığı öğrenildi.
P24 tarafından izlenen duruşma ile ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Melis Alphan ikinci duruşmasında beraat etti
Gazeteci Melis Alphan’ın 2015 yılında Diyarbakır’da düzenlenen Newroz etkinliklerinden bir fotoğrafı sosyal medyada paylaşması nedeniyle “örgüt propagandası yapmak” (TMK 7/2) suçlamasıyla yargılandığı davanın ikinci duruşması 21 Mayıs 2021 tarihinde İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Davanın 6 Nisan 2021 tarihli ilk duruşmasında sunduğu esas hakkındaki mütalaasında Alphan’ın atılı suçtan cezalandırılmasını talep eden savcı, mütalaasını tekrarladı.
Alphan ve avukatlarının mütalaaya karşı beyanlarının ardından hükmünü açıklayan mahkeme heyeti, atılı suçun unsurlarının oluşmadığı ve yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediği anlaşıldığından Alphan’ın beraatine oybirliğiyle karar verdi.
Gazeteci Kenan Kırkaya’nın yargılandığı dava Eylül ayına ertelendi
Gazeteci Kenan Kırkaya hakkında “örgüt üyeliği” suçlamasıyla açılan davanın görülmesine 21 Mayıs 2021 tarihinde Ankara 14. Ağır Ceza Mahkemesinde devam edildi. Mahkeme heyetinin davayı 28 Eylül 2021 tarihine ertelediği öğrenildi.
Basın kartı yönetmeliğine “hüküm giymiş olmama” şartı getirildi
Basın kartı yönetmeliğinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 21 Mayıs 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan kararla değişiklik yapıldı.
Değişiklikle birlikte basın kartı verilecek kişilerde aranan şartlar arasına “suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, üyesi olmak veya yardım etmek" suçlarından hüküm giymemiş olma şartı getirildi.
Yönetmeliğin 25. maddesine de sürekli basın kartı sahiplerinin “milli güvenliğe ve kamu düzenine açıkça aykırı faaliyetlerde bulunması veya bu faaliyetlere açıkça destek vermesi; şiddet ve terörü özendirecek, her türlü örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak içerik oluşturması; suça tahrik veya teşvik edecek ve suç ile mücadeleyi etkisiz kılacak faaliyetlerde bulunması” durumunda kartlarının iptal edilebileceği yönünde düzenleme eklendi.
Yargıtay, Ahmet Turan Alkan hakkındaki onama hükmünü bozdu
Yargıtay 16. Ceza Dairesi, kapatılan Zaman gazetesi eski köşe yazarı Ahmet Turan Alkan hakkında “örgüt üyeliği” suçlamasıyla verdiği onama kararını bozdu.
Alkan’ın eylemlerinin “örgütün hiyerarşik yapısına dahil olmaksızın yardım” suçunu oluşturduğuna hükmederek bozan Daire, dosyayı yeniden yargılama için İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesine gönderdi.
“Zaman davasının” temyiz incelemesini 24 Eylül 2020 tarihinde tamamlayan Yargıtay 16. Ceza Dairesi, Alkan ile birlikte Mustafa Ünal ve İbrahim Karayeğen’e “örgüt üyeliği” suçlamasıyla verilen cezaları onamıştı.
Alkan’ın avukatının itirazı üzerine onama kararını değerlendiren Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 12 Şubat 2021 tarihinde karar düzeltme talebiyle dosyayı Daire’ye gönderdi. Daire, delillerin yanlış değerlendirilmesi sonucunda suç vasfında yanılgıya düşüldüğü gerekçesiyle, Alkan hakkında “örgüt üyeliği” suçundan verilen hükmün bozulmasına karar verdi. Kararın 18 Mart 2021 tarihinde oybirliğiyle alındığı öğrenildi.
İlgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Vice News davası Kasım ayına ertelendi
Diyarbakır’da 2015 yılında Vice News için çekim yaparken tutuklanan ve daha sonra serbest bırakılan İngiliz gazeteciler Jake Hanrahan ve Philip Pendlebury ile Iraklı tercümanları Mohammed Ismael Rasool’un terör suçlamalarıyla yargılandıkları davanın 11. duruşması 20 Mayıs 2021 tarihinde Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Gazeteciler Hanrahan ve Pendlebury'nin savunmalarının alınması için bulundukları ülkeye yazılan istinabe talebine gelecek cevabının beklenmesine karar veren mahkeme, davayı 23 Kasım 2021 tarihine erteledi.
KHK’lı öğretmen sokak röportajındaki sözleri nedeniyle gözaltına alındı
Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 2016 yılında mesleğinden ihraç edilen sınıf öğretmeni Sümeyya Avcı, 19 Mayıs 2021 tarihinde Antalya’da gözaltına alındı.
Bir sokak röportajında iktidarın politikalarını eleştiren Avcı, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda gözaltına alındığını duyurdu. Avcı'nın hesabından daha sonra “Sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle Antalya TEM Şubeden 4 sivil polis tarafından gözaltına alındı. 24 saatlik gözaltı olacağı ve hakim karşısına çıkacağı söylendi” bilgisi verildi.
Avcı, 20 Mayıs’ta çıkarıldığı mahkeme tarafından adli kontrolle serbest bırakıldı.
Basın İlan Kurumu’ndan Evrensel’e bir ceza daha
Basın İlan Kurumu (BİK), Evrensel gazetesine Ceren Sözeri’nin 14 Mart 2021 tarihinde yayımlanan “Vatan destan yazmış halk nefes alamıyor” başlıklı yazısında polisler hakkında kullandığı “saldırı” ifadesi nedeniyle beş gün ilan kesme cezası verdi.
BİK kararında şöyle dedi: “Günlük Evrensel gazetesinin köşe yazısında yer alan ifadenin yukarıda belirtilen basının haber verme ve ifade özgürlüğünün sınırlarını aşarak, ‘Bir kamu hizmeti olan gazetecilik, kişisel veya ahlaka aykırı amaç ve çıkarlara alet edilemez ve kamu yararına aykırı bir şekilde kullanılamaz. Haberlerde ve olayların yorumunda gerçeklerden saptırma, çarpıtma veya kısaltma yoluyla amaçlı olarak ayrılınamaz. Doğruluğu kuşku uyandırabilen ve araştırılması gazetecilik imkanları içinde bulunan haberler, araştırılıp doğruluğuna emin olunmadan yayınlanamaz”; “Suça tahrik veya teşvik edecek ve suç ile mücadeleyi etkisiz kılacak yayın yapılamaz”, “Şiddet ve terörü özendirecek; uyuşturucu maddeler ve her türlü örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak yayın yapılamaz.” ve “Kişi, kurum ve toplum katmanlarına yönelik yayınlarda, eleştiri sınırlarını aşan aşağılayıcı sözcükler kullanılamaz; hakaret edilemez, sövülemez iftira ve haksız isnat yapılamaz’ şeklindeki Basın Ahlak Esasları Hakkında 129 sayılı Genel Kurul kararının 1. maddesi ile aynı maddenin (ç), (d) ve (ı) bentlerini ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.”
Son ceza ile birlikte, 2019 yılının Eylül ayından beri ilan durdurma cezası olan Evrensel’e verilen cezalarının toplamı 103 güne ulaştı.
AİHM, Tunca Öğreten ve Mahir Kanaat için hak ihlâli kararı verdi
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın 2016 yılında RedHack tarafından sızdırılan e-maillerinin haberleştirilmesi nedeniyle tutuklanan gazeteciler Tunca Öğreten ve Mahir Kanaat’in özgürlük ve güvenlik hakkı ile ifade özgürlüğünün ihlâl edildiğine hükmetti.
Gazeteciler hakkındaki gözaltı ve tutukluluk kararlarının yeterince gerekçelendirilmediği belirtilen kararda, soruşturmanın gizliliği nedeniyle gazetecilerin avukatlarının soruşturma dosyasına erişimlerinin kısıtlanmış ve böylelikle haklarındaki tutuklamaya karşı etkili itirazda bulunamamış olmaları da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) aykırı bulundu.
Karar gereği Türkiye Öğreten'e 5 bin 700 Euro tutarında maddi tazminat, davacıların her birine 14 bin Euro tutarında manevi tazminat ve 2 bin 250 Euro mahkeme masrafı ödeyecek.
İlgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Gazeteci Pınar Gayıp’a uygulanan ev hapsi tedbiri kaldırıldı
İzmir Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen bir soruşturma kapsamında 14 Ocak’ta Ezilenlerin Sosyalist Partisi’ne (ESP) yönelik operasyonda gözaltına alınan Etkin Haber Ajansı (ETHA) muhabiri Pınar Gayıp’ın ev hapsi kararı kaldırıldı.
Beş ayı aşkın süredir ev hapsinde tutulan ve dört aydır da elektronik kelepçeli olan Gayıp hakkındaki dosyada İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı yetkisizlik vermiş, dosyanın İstanbul’a gönderilerek 26. Ağır Ceza Mahkemesindeki eski bir yargılamayla birleştirilmesini talep etmişti.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı yargılamanın mükerrer olduğunu karar vererek dosyayı kapattı ve Gayıp’ın ev hapsi kararını kaldırdı.
En az 68 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
21 Mayıs 2021 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 68 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.