Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
Barış Pehlivan beşinci kez cezaevine giriyor; İsmail Arı hakkında açılan 2 soruşturmaya takipsizlik; Anayasa Mahkemesi HAGB düzenlemesini iptal etti; Yargıtay Özgür Gündem davasında 5 gazetecinin cezalarını onadı
Cumhuriyet yazarı Barış Pehlivan 5. kez cezaevine giriyor
Cumhuriyet gazetesi yazarı Barış Pehlivan, 2 Ağustos 2023 tarihli yazısında daha önce 3 yıl 9 ay ceza aldığı ve cezaevinde altı ay kaldıktan sonra tahliye edildiği davayla ilgili yeniden cezaevine gireceğini duyurdu.
Pehlivan açık cezaevinde 8 ay kalacağını ve 15 Ağustos'ta teslim olacağını belirtti. Gazeteci Pehlivan, karara avukatlarının itiraz ettiğini ancak bu talebinin reddedildiğini açıkladı. 31 Temmuz'da çıkarılan yasadan faydalanmak için talepte bulunduklarını vurgulayan Pehlivan, Bakırköy 5. İnfaz Hâkimliğinden çıkacak sonuca göre cezaevine girip girmeyeceğinin netleşeceğini yazdı.
Pehlivan'ın avukatı Hüseyin Ersöz ise 4 Ağustos'ta sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Pehlivan'ın Denetimli Serbestlik düzenlemesinden faydalanması için verdikleri dilekçenin Hakimlik tarafından Marmara Açık Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğüne gönderildiğini, cezaevinin verdiği yanıtta "denetimli serbestlik şartları oluşmadığı için talebin yerine getirilemediğinin" yazdığını belirtti. Ersöz paylaşımında, "Yazı içeriğinde, 15 Temmuz'da yürürlüğe giren 7456 Sayılı Kanunun Geçici 10. Maddesi ile ilgili bir değerlendirme ise hiçbir şekilde yok. Bu ne mi demek? Cezaevi Müdürlüğü bu Kanunun uygulanma şartlarını gözardı etmiş; Barış Pehlivan hakkında uygulamayacağız demiş. Kendisini Kanun Koyucunun yerine koymuş" ifadelerini kullandı.
Gazeteciler Hülya Kılınç, Barış Pehlivan, Barış Terkoğlu, Aydın Keser, Ferhat Çelik ve Murat Ağırel, Libya’da hayatını kaybeden MİT mensubuna ilişkin yaptıkları haber ve paylaşımlar gerekçe gösterilerek 2020 yılının Mart ayında tutuklanmıştı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü Suçlar Soruşturma Bürosunca hazırlanan iddianamede gazetecilere “Devletin güvenliğine ve siyasal yararlarına ilişkin gizli kalması gereken bilgileri açıklamak” (TCK 329/1) ve “İstihbarat faaliyeti ile ilgili bilgi ve belgeleri ifşa etmek” (MİT Kanunu Madde 27) suçlamaları yöneltilmişti. Yurt dışında bulunan gazeteci Erk Acarer ve öldürülen MİT mensubunun cenazesinden görüntüleri Kılınç’la paylaştığı iddia edilen Akhisar Belediyesi basın birimi çalışanı Eren Ekinci ise iddianamedeki diğer sanıklardı.
Terkoğlu, Çelik ve Keser, davanın 24 Haziran 2020 tarihinde görülen ilk duruşmasında yurt dışına çıkış yasağı konularak tahliye edilmişti.
İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi, davanın 9 Eylül 2020 tarihli karar duruşmasında MİT Kanunu’nun 27. Maddesindeki “İstihbarat faaliyeti ile ilgili bilgi ve belgeleri ifşa etmek” suçundan Ağırel, Keser ve Çelik’e 4 yıl 8 ay 7’şer gün, Pehlivan ve Kılınç’a ise 3 yıl 9’ar ay hapis cezası vermişti. Kılınç, Pehlivan ve Ağırel, cezaevinde geçirdikleri süre dikkate alınarak hükümle birlikte tahliye edilmişti. Terkoğlu ve Ekinci’nin beraatlerine hükmeden mahkeme, Acarer hakkındaki dosyanın ise ayrılmasına karar vermişti.
Yargıtay Özgür Gündem davasında 5 gazetecinin cezalarını onadı
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Özgür Gündem gazetesinin Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği kampanyası ve gazetecilere ilişkin iki ayrı dosyaya dair kararını verdi.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi 14 Haziran tarihli kararıyla Ayşe Düzkan ve Ragıp Duran’a “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamasıyla verilen cezaların yerinde olduğunu ileri sürerek, onadı. Daire, gazetenin yazarlarından Mehmet Ali Çelebi’nin Özgür Gündem’de 25 Nisan 2016’da yayımlanan yazısına ilişkin kendisine “örgüt propagandası” (TMK 7/2) iddiası ile verilen cezayı hukuka aykırı bularak, beraat verilmesi gerektiğine hükmetti. Daire, aynı zamanda gazetenin bir başka yazarı Hüseyin Bektaş’ın yargılamada son sözünün sorulmadığını ve bu nedenle savunma hakkının kısıtlandığını da ekleyerek, verilen cezanın bozulmasına, Genel Yayın Yönetmeni Hüseyin Aykol’a verilen cezanın ise benzer iddialar ile hakkında bir davanın veya soruşturmanın olup olmadığı, varsa ise birleştirilip birleştirilmediğine dair derece mahkemesinin herhangi bir eylemde bulunmaması nedeniyle bozulmasına karar verdi.
Düzkan, Duran, Çelebi, Bektaş ve Aykol’un yargılandığı davanın 16 Ocak 2018’de görülen karar duruşmasında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, Aykol’a 3 yıl 9 ay, Bektaş, Düzkan, Çelebi ve Duran’a birer yıl ceza vermişti. Mahkeme kararında, bu suçların basın yoluyla işlendiğini ileri sürerek, cezada 6 ay artırıma gitmiş ve cezaları ertelememişti. Gazetenin avukatları, kararı İstanbul Bölge Adliyesine taşımış ancak Bölge Adliyesi 3. Ceza Dairesi, 20 Kasım 2018’de kararı usul ve yasaya uygun görerek onamıştı. Daire, ayrıca Temyiz yolunu da kapatmıştı. Ancak 24 Ekim 2019’da yürürlüğe giren “7188 Kanun” ile birlikte, söz konusu dosyaya ilişkin Temyiz yolu da açılmıştı. Bunun üzerine Düzkan, Aykol ve Çelebi’nin avukatı Özcan Kılıç, farklı tarihlerde tüm isimlere ilişkin Yargıtay’a başvurmuştu.
Bir diğer Özgür Gündem dosyasını da 31 Mayıs 2023’te karara bağlayan Yargıtay 3. Ceza Dairesi, Reyhan Hacıoğlu, Tahir Temel ve Hüseyin Güçlü’ye “örgüt propagandası” suçlamasıyla verilen cezaları yerinde buldu. Daire Hüseyin Aykol, Ayşe Batumlu Kaya, Reyhan Çapan ve Eren Keskin yönünden ise bu isimler hakkında benzer iddialar ile başka mahkemelerde onanmış dosyaların bulunduğunu ancak derece mahkemesinin buna rağmen bu dosyalar ile birleştirme veya inceleme yapmaksızın karar verdiğini belirterek, verilen cezaları bozdu.
Gazetenin yöneticileri ile yazarlarının gazetede yayımlanan yazılar nedeniyle “örgüt propagandası” ve "suç işlemeye tahrik" (TCK 214) suçlamalarıyla yargılandığı bu davanın karar duruşması 21 Mayıs 2019’da İstanbul Adliyesi 14. Ağır Ceza Mahkemesinde görülmüştü. Mahkeme kararında, “örgüt propagandası” suçlamasıyla Ayşe Batumlu Kaya ile Reyhan Hacıoğlu'na 1 yıl 3 ay, Eren Keskin ile Reyhan Çapan’a 3’er yıl 9’ar ay, Hüseyin Aykol'a 2 yıl 1 ay, Hüseyin Güçlü ile Tahir Temel’e 1’er yıl 6’şar ay hapis cezası vermişti. Reyhan Hacıoğlu ve Ayşe Batumlu Kaya'ya verilen hapis cezası ise TCK 51/1 gereğince ertelenmişti. Bunun üzerine gazetenin ve gazetecilerin avukatı, karara itiraz ederek, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine taşımış, itiraza bakan 2. Ceza Dairesi, 16 Mart 2021’de derece mahkemesinin kararını yerinde bulmuştu. Avukatlar, bu aşamanın ardından dosyayı Yargıtay’a taşımıştı.
Tunceli’de Cumartesi Anneleri/İnsanları’na müdahalede gazeteci Ertan Çıta gözaltına alındı
Tunceli’de 29 Temmuz 2023 günü Cumartesi Anneleri/İnsanları’na destek amacıyla açıklama yapmak isteyen İnsan Hakları Derneği Dersim Şubesinin eylemi valilik kararıyla yasaklandı.
Kararı gerekçe göstererek açıklama yapılmasını engelleyen polis, Yeni Demokrasi gazetesi muhabiri Ertan Çıta’nın da aralarında bulunduğu yedi kişiyi gözaltına alındı.
Çıta ve beraberindekiler emniyetteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.
Gazeteci İsmail Arı hakkında açılan soruşturma takipsizlikle sonuçlandı
Kızılay maden suyunda 2019’da yoğun arsenik tespit edildiği ve Güngören Belediyesikonutlarının deprem riskini hafife aldığına ilişkin iki haberi nedeniyle BirGün muhabiri İsmail Arı hakkında “yanıltıcı bilgiyi yayma” (TCK 217/A) suçlamasıyla açılan iki soruşturma takipsizlikle sonuçladı.
Güngören Belediye Başkanlığının şikâyeti üzerine başlatılan soruşturmayı yürüten İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu, suçun yasal unsurlarının oluşmadığı kabulüyle kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.
Arı hakkında Migros’un, 2019 yılında Kızılay’ın maden suyunda yoğun miktarda arsenik tespit etmesini haberleştirdiği için aynı suçlamadan başka bir soruşturma daha açılmıştı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu soruşturma konusu haberin, “yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunu oluşturmadığını belirtti. Savcılık ayrıca haberin erişime engellenmesi talebini, Kızılay’ın doğrudan sulh ceza hâkimine başvurabileceği ve tekzip yayınlatabileceği gerekçeleriyle reddetti.
Anayasa Mahkemesi “hükmün açıklanmasının geri bırakılması” düzenlemesini iptal etti
Anayasa Mahkemesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) düzenlemesini iptal ettiğini duyurdu.
AYM, HAGB kararı verilmesinin mağdurlar açısından yeterli giderim sağlamadığı, faillerin cezadan muaf tutulmasına yol açtığı ve devletin kişilerin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme şeklindeki yükümlülüğünü yerine getiremediğini belirterek, Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti.
Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin yaptığı başvuruya ilişkin AYM’nin 1 Haziran 2023’te verdiği karar, 1 Ağustos’ta Resmî Gazete’de yayımlandı. Karar bir yıl sonra yürürlüğe girecek.
RTÜK’ün Tele 1’e verdiği ve yürütmesi durdurulan ekran karartma cezası tekrar yürürlükte
Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun (RTÜK), Tele 1 hakkında verdiği ve yürütmesinin durdurulduğu yedi gün yayın karartma kararı üst mahkeme tarafından değerlendirildi. Mahkeme RTÜK’ün itirazını kabul ederek yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı.
Ceza 6-12 Ağustos tarihleri arasında uygulanacak.
Tele 1 Genel Yayın Yönetmeni Merdan Yanardağ’ın tutuklanmasına gerekçe olarak gösterilen sözleri nedeniyle 6 Temmuz 2023’te yedi gün yayın, beş kez de program durdurma ile iki kez önceki ay reklam gelirlerinin yüzde 5’i oranında idari para cezası vermişti.
Tele 1, RTÜK’ün kararına karşı Ankara 4. İdare Mahkemesine yürütmeyi durdurma istemiyle dava açmıştı. Mahkeme başvuruyu oybirliğiyle kabul ederek yayın durdurma cezasının yürütmesini durdururken, RTÜK’e de 30 günlük savunma süresi tanımıştı.
Gazeteci Hasan Sivri depremde çektiği görüntüler nedeniyle hakim karşısına çıkacak
Gazeteci Hasan Sivri hakkında, 6 Şubat depreminin hemen ardından Antakya’da çektiği ve 25 Şubat’ta sosyal medya hesabından paylaştığı görüntüler gerekçe gösterilerek “yanıltıcı bilgiyi yayma” (TCK 217/A) suçlamasıyla dava açıldı.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianamede; delillerin, “Ankara İl Emniyet Müdürlüğü’ne bağlı Güvenlik Şube Müdürlüğü tarafından yapılan 'sanal devriye' çalışmaları kapsamında toplandığı” belirtildi. İddianamede, “Şüphelinin sosyal medya hesabı üzerinden belirsiz sayıda kişinin görebileceği şekilde yanıltıcı bilgiyi yorum yazmak ve paylaşmak suretiyle yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunu işlediği tüm dosya kapsamından anlaşılmakta” ifadeleri kullanıldı.
İlk duruşma 12 Aralık 2023 tarihinde Ankara Asliye Ceza Mahkemesinde görülecek.
MA Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever DEDAŞ’ın şikayeti üstüne ifade verdi
Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever hakkında Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin sitede yayımlanan bir haber nedeniyle şikayette bulunmasının ardından yakalama kararı çıkartıldığı ortaya çıktı.
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yakalama kararını Tunceli’de bulunduğu sırada öğrenen Yurtsever, 4 Ağustos günü Tunceli Adliyesi’ne giderek Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden ifade verdi.
Yurtsever ifadesinin ardından adliyeden ayrıldı.
Adana’da 105 yıllık yerel gazete “ekonomik ve siyasi koşullar” nedeniyle kapandı
Yeni Adana gazetesi, 1918 yılında başladığı yayın hayatına “ekonomik ve siyasi koşullardan dolayı” 31 Temmuz 2023’te noktayı koydu.
Gazetenin son sayısında yer alan veda yazısında, “Bugün gelinen noktada yerel basının yaşam mücadelesi verdiği hayatta kalma çabasından Yeni Adana da nasibini almıştır. Yüregir ailesi olarak gazetemizin maddi ve manevi olarak yayını sürdürme çabasının artık mümkün olmadığını görmekteyiz” ifadelerine yer verildi.
Tutuklu gazeteci Merdan Yanardağ’dan Anayasa Mahkemesine başvuru
Silivri'de bulunan Marmara Cezaevi'nde tutulan Tele 1 Genel Yayın Yönetmeni Merdan Yanardağ, tutukluluğuna yapılan itirazların reddedilmesi üzerine 3 Ağustos’ta tutukluluk halinin kaldırılması talebiyle Anayasa Mahkemesine başvurdu.
Yanardağ bir programdaki sözleri gerekçe gösterilerek “örgüt propagandası” (TMK 7/2) iddiasıyla 27 Haziran 2023’te tutuklanmış ve hakkında “örgüt propagandası” ve “suçu ve suçluyu övmek” (TCK 215) suçlarından iddianame hazırlanmıştı.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianame, İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesince kabul edilmişti.
Mezopotamya Ajansı muhabiri Fırat Can Arslan’ın tutukluluğuna yapılan itiraz reddedildi
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturma kapsamında 25 Temmuz 2023 tarihinde gözaltına alınan ve "terörle mücadelede görev almış kamu görevlisini hedef göstermek" (TMK 6/1) suçlamasıyla tutuklanan Mezopotamya Ajansı muhabiri Fırat Can Arslan’ın tutukluluğuna yapılan itiraz reddedildi.
16 Haziran 2022 tarihinde Diyarbakır’da tutuklanan 18 gazetecinin iddianamesini hazırlayan savcı ile davaya bakan heyet üyesi eşinin görev yerlerinin değiştirilmesine dair haberi Twitter hesaplarından paylaştıkları gerekçesiyle T24 editörü Sibel Yükler, Mezopotamya Ajansı (MA) muhabirleri Delal Akyüz ve Fırat Can Arslan, bianet editörü Evrim Kepenek ve gazeteci Evrim Deniz 25 Temmuz’da gözaltına alınmıştı. “Terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” (TMK 6/1) suçlaması yöneltilen gazetecilerden dördü adli kontrolle serbest bırakılırken, Arslan tutuklanarak cezaevine gönderilmişti.
Gazetecilere yönelik saldırıları protesto ettikleri sırada gözaltına alınan 6 gazeteci hakkında dava açıldı
Gazetecilere yönelik gözaltı ve tutuklama saldırılarını protesto etmek için 29 Nisan 2023 günü Kadıköy Süreyya Operası önünde açıklama yapmak isterken gözaltına alınan Etkin Haber Ajansı muhabiri Pınar Gayıp, direnişteyiz.org muhabiri Esra Soybir, Evrensel muhabiri Eylem Nazlıer, ANF muhabiri Zeynep Kuray, Mücadele Birliği gazetesi muhabiri Serpil Ünal ve Gazete Patikamuhabiri Yadigar Aygün hakkında “2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet” suçlamasıyla dava açıldı.
İlk duruşma 10 Ocak 2024 tarihinde İstanbul Anadolu 22. Asliye Ceza Mahkemesinde görülecek.
Gazeteci Neşe İdil hakkında “örgüt propagandası” suçlamasıyla iddianame düzenlendi
Gazeteci Neşe İdil hakkında 2015 yılından bu yana yaptığı sosyal medya ve haber paylaşımları gerekçe gösterilerek “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamasıyla iddianame hazırlandı.
İddianame İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. İlk duruşma 16 Kasım 2023 tarihinde görülecek.
Gazeteciler Dicle Müftüoğlu ve Sedat Yılmaz hakkında hazırlanan iddianame iade edildi
Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eş Başkanı ve Mezopotamya Ajansı (MA) editörü Dicle Müftüoğlu ile MA editörü Sedat Yılmaz’ın da aralarında olduğu beşi tutuklu 49 kişi hakkında başlatılan soruşturmanın tamamlanması üzerine hazırlanan ve Ankara 28. Ağır Ceza Mahkemesine sunulan iddianame savcılığa iade edildi.
Dosyada gizlilik kararı olması nedeniyle iddianamenin hangi gerekçeyle iade edildiği öğrenilemedi.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında 29 Nisan 2023 tarihinde 49 kişi hakkında gözaltı kararı verilmişti. 15 kentte yapılan ev baskınlarında Müftüoğlu ve Yılmaz’ın da aralarında bulunduğu 19 kişi gözaltına alınmıştı. Dört günlük gözaltı süresinin ardından adliyeye çıkartılan Müftüoğlu ve Yılmaz ile birlikte beş kişi 3 Mayıs 2023’te “örgüt üyeliği” (TCK 314) suçlamasıyla tutuklanmıştı.
Akbelen protestolarında gazetecilere biber gazlı müdahale
Muğla Milas Akbelen Ormanında açılmak istenen kömür ocağına karşı 10 gündür başlatılan doğa nöbetine askerler müdahale etti. 2 Ağustos 2023 tarihinde gerçekleşen ve bir kişinin gözaltına alındığı müdahalede gazetecilere yakın mesafeden biber gazı sıkıldı.
Gazeteci Zeynep Kuray ise 3 Ağustos günü Akbelen protestolarının yapıldığı alandan çıkarken Milas İlçe Jandarma Komutanlığı'na ifade vermeye çağrıldığını söyledi.
En az 44 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
4 Ağustos 2023 itibarıyla Türkiye’de en az 44 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.