Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
İHD Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan hâkim karşısına çıktı. Mahkeme, mütalaasını hazırlaması için dosyanın savcılığa gönderilmesine karar verdi. Dava iki hafta sonrasına ertelendi
HAYRİ DEMİR, ANKARA
İnsan Hakları Derneği (İHD) Eş Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan hakkında 24 Nisan 2017’de derneğin sitesinde yayınlanan “Adalet ve Hakikat İçin Ermeni Soykırımı’nın İnkarına Son” yazı gerekçe gösterilerek “Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılamak (TCK 301) suçlamasıyla açılan davanın ikinci duruşması 2 Mart 2023 günü Ankara 24. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
P24 tarafından takip edilen duruşmada Türkdoğan ve avukatları hazır bulundu. Duruşmayı çok sayıda sivil toplum örgütü temsilcisi izledi.
Telefonla not almasına izin verilmediğini söyleyen mahkeme görevlisi, gazetecilere “notlarınızı elle alın” uyarısı yaptı.
“Geçmişle yüzleşmeyi istiyoruz”
Kimlik tespitinin ardından savunmasını yapan Türkdoğan, iddianameye konu açıklamanın hala derneğin internet sitesinde yer aldığını ifade etti. Türkdoğan, derneğin kurulduğu 1986 yılından bu yana insan hak ve özgürlüklerini korumak, hak ihlallerini raporlama gibi çalışmalar yürüttüğünü anımsattı: “İHD nerde olursa olsun soykırımlara karşı çıkmaktadır. 1915’te yapılanlara soykırım olarak bakıyoruz. Bu konudaki açıklamalarımız ilk değil. Şubelerimiz ve genel merkezimiz bu konuda defalarca açıklama yaptı. Bir şey suçsa suçtur, soykırım suçu da zamanla değişmez. ‘Ermeni Soykırımı’ demek hiçbir zaman suç olamaz. Bunun düşünce özgürlüğü kapsamında ele alınması gerekiyor. Biz geçmişle yüzleşmeyi istiyoruz.”
Türkdoğan’ın savunması sırasında araya giren hâkim, “Dolayısıyla, ‘Suç işlemedim’ diyorsunuz. Yazılı savunmanızda beyan ettiğiniz gibi, açıklamanın düşünce özgürlüğü olduğunu ve suç olmadığını söylüyorsunuz. Yazılı savunmanızın hepsini okudum, merak etmeyin” diyerek, dosyaya incelemiş olduğunu söyledi.
Türkdoğan, iktidarın Ermeni Soykırımı meselesine konjonktürel olarak baktığını ifade ederek, “Bazı zamanlar soykırım dediğimizde hiçbir zaman soruşturma ve kovuşturmaya başvurmuyor. Bazen ise hem soruşturma hem kovuşturma açıyor. Bir şey suçsa suçtur, zamanla değişmez. Bu hiçbir zaman da suç değil.” dedi. Türkdoğan, son olarak aynı açıklamayı her sene tarihini değiştirip yayınladıklarına vurgu yaptı.
Türkdoğan’ın avukatı Kerem Altıparmak, benzer suçlamalarla açılan davalar sonrasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından verilen kararlara atıf yaptı.
Bu sırada hâkim, beyanlarına atfen “sakin yapın” diyerek sözlerini kesmesi üzerine Altıparmak, “Ben sakinim. Siz de sakin olun” şeklinde karşılık verdi.
Altıparmak, “Türkiye 2023 yılında Ermeni Soykırımı ifadesinin yargılandığı bir ülke olamaz. Derhal beraat kararı verilmesini talep ediyoruz” diyerek beyanlarını tamamladı.
Savcı, esas hakkındaki mütalaasını hazırlanmak üzere dosyanın tarafına gönderilmesini talep etti.
Hâkim, iddia makamının talebini kabul ederek, davayı 16 Mart 2023 tarihine erteledi.
Davanın geçmişi
İHD Genel Başkanı Öztürk Türdoğan hakkında, “ihbar üzerine tespit edildiği” iddia edilen 24 Nisan 2017 tarihinde derneğin internet sitesinde yayınlanan “Adalet ve Hakikat İçin Ermeni Soykırımı’nın İnkârına Son!” başlıklı açıklama gerekçe gösterilerek soruşturma başlatıldı.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nca yayınlanan açıklama nedeniyle Türkdoğan hakkında “Türk milletini ve Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılama” iddiasıyla Adalet Bakanlığı’ndan soruşturma izni istemişti. Bakanlık ise suçlama konusu ifadeler kapsamında, “Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılama” suçlaması kapsamında soruşturma izni verdi.
Soruşturma sonunda 30 Aralık 2021 tarihinde sekiz sayfalık iddianame hazırlandı. İddianamede, uluslararası sözleşmelerin ifade özgürlüğünü garanti altına alan ilgili maddelerine ve AİHM’in ifade özgürlüğü konusundaki yerleşik içtihadına yer verildi. Ancak savcı, buna rağmen suçlama konusu açıklamanın aynı bağlamda değerlendirilemeyeceği iddiasında bulundu.
1986 yılında kurulmuş olan derneğin faaliyetlerine de atıf yapılan iddianamede, “Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş bir sivil toplum örgütünün Türk milletinin, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin menfaatlerinin aleyhine çalışmalar yapmasının düşünülemez olduğu” kaydedildi.
İddianame, “Açıklama ve iddiaların Türk milletini tarih önünde ve uluslararası toplumda küçük düşüren nitelikte olduğunu, Türkiye Cumhuriyeti Devletini ve Türk milletini alenen aşağılayıcı mahiyette olduğu, ifade hürriyetinin sınırlarının aşıldığı” iddiasıyla Türkdoğan’ın cezalandırılması talep edildi.
İddianame, Ankara 24. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. Mahkeme 15 Aralık 2023 duruşma günü verdi. Ancak mahkeme hâkimi, duruşma tarihinden 15 gün önce terfi edilerek Ankara Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Savcılığına atandı. Bu nedenle Türkdoğan ve avukatlarının mazeret dilekçesi sunduğu duruşma nöbetçi hâkim tarafından görüldü. Dava, Türkdoğan ve avukatlarının savunmasının alınması için 2 Mart 2023 tarihine ertelendi.