Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
AİHM istatistiklerine göre Türkiye, ifade özgürlüğünü en çok ihlâl eden ülke; AYM, dört akademisyenin başvurusunu reddetti; komedyen Emre Günsal’a 3 yıl 5 ay hapis cezası; Van TV davasında bir kişiye hapis cezası, dört beraat
Türkiye ifade özgürlüğünü en çok ihlâl eden ülke
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 2020 yılı istatistikleri 28 Ocak 2021 tarihinde yayımlandı. Açıklanan veriye göre Türkiye, 2020 yılında Avrupa Konseyi üyesi ülkeler arasında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesini en çok ihlâl eden ülke oldu. Raporda, AİHM’in 2020 yılında karara bağladığı başvurulardan 31’inde 10. maddenin ihlâl edildiği yönünde karar verildiği belirtildi.
Van TV davasında bir kişiye hapis cezası, 4 beraat
KHK ile kapatılan Van TV’nin eski çalışanları ve yöneticilerinin 2016 yılında yayımlanan içerikler gerekçe gösterilerek "örgüt propagandası" suçlamasıyla yargılandığı davanın karar duruşması 29 Ocak 2021 tarihinde görüldü.
Duruşma sonunda hükmünü açıklayan Van 4. Ağır Ceza Mahkemesi, sunucu Nahide Aslan'a “propaganda” suçlamasıyla 1 yıl 6 ay hapis cezası verdi. Sunucular Serdar Altan, Gülsün Altan, Kadir Cesur ve Sibel Eres’in beraatine hükmeden mahkeme, kanalın sorumlu müdürü Koçali Özipek ve kanalın sahipleri Gürcan Bayrakçı ve Nedim Dalga yönünden ise davanın düşmesine karar verdi.
Temel Demirer “propaganda” davasında beraat etti
Yazar ve aktivist Temel Demirer’in 20 Mart 2019 tarihinde Tunceli’de düzenlenen bir seçim etkinliğinde yaptığı konuşma nedeniyle “örgüt propagandası” suçlamasıyla yargılandığı davanın ikinci duruşması 28 Ocak 2021 tarihinde Tunceli 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Duruşma sonunda hükmünü açıklayan mahkeme, Demirer’in beraatine karar verdi.
Komedyen Emre Günsal’a 3 yıl 5 ay hapis cezası
Sosyal medyada paylaşılan bir stand-up gösterisinde Atatürk ve Mevlana hakkındaki ifadeleri nedeniyle yargılanan komedyen Emre Günsal’a 3 yıl 5 ay hapis cezası verildi.
Günsal, Konya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki yasaya muhalefet” ve “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” iddialarıyla başlatılan soruşturma kapsamında Nisan 2020’de tutuklanmış, 11 gün sonra tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmıştı.
MA muhabirleri Durgut ve Kanbal hakkında takipsizlik kararı
Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Zeynep Durgut hakkında, 8 Ekim 2020 tarihinde haber takibi için gittiği Şırnak’ta jandarma tarafından gözaltına alınıp serbest bırakılmasının ardından “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak” suçlamasıyla başlatılan soruşturmada takipsizlik kararı verildi. Cizre Cumhuriyet Başsavcısı, gazetecinin kamerasında bulunan görüntülerin herhangi bir suç teşkil etmediğine karar verdi.
MA muhabiri Ahmet Kanbal hakkında ise Mayıs 2019’da Urfa’nın Halfeti ilçesinde düzenlenen bir ev baskınına ilişkin haberleri sosyal medyada paylaşması nedeniyle açılan soruşturmada ikinci kez takipsizlik kararı verildi. Urfa Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “örgüt propagandası” suçlamasıyla başlatılan ve Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilen soruşturmada 2020 yılında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmişti. Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı, soruşturmayı TCK 301. maddesi kapsamında sürdürmek için Adalet Bakanlığından izin istedi. Bakanlık tarafından soruşturma izni verilmemesi üzerine ikinci suçlamadan da takipsizlik kararı verilmiş oldu.
Yazar Faik Bulut beraat etti
Gazeteci yazar Faik Bulut, Demokratik Toplum Kongresi’nin (DTK) 2010-2011 yılları arasındaki faaliyetlerine davet üzerine katılması gerekçesiyle açılan davada hakkındaki “örgüt üyeliği” suçlamasından beraat etti. Bulut’un karar duruşması 28 Ocak 2021 tarihinde Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Osman Akın ve Veysi Sarısözen’in duruşması ertelendi
Yeni Yaşam gazetesi eski Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Osman Akın ve köşe yazarı Veysi Sarısözen hakkında “zincirleme örgüt propagandası yapmak” suçlamasıyla açılan davaya 27 Ocak 2021 tarihinde İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam edildi. Geçici heyetin görevlendirildiği duruşmada avukatların mazeretleri kabul edilerek dava 2 Haziran 2021’e ertelendi.
Sayılğan ve Kaya’nın davası Nisan ayına ertelendi
Yunanistan sınırındaki mülteci krizini takip ederken gözaltına alınan Mezopotamya Ajansı muhabirleri İdris Sayılğan ve Naci Kaya hakkında “askeri yasak bölgeye girme” (TCK 332/1) suçlamasıyla açılan davanın ikinci duruşması 27 Ocak 2021 tarihinde görüldü.
Edirne 8. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen duruşmaya Sayılğan ve Kaya katılmazken, avukatları mahkemede hazır bulundu. Tanık beyanlarının dinlenmesinden sonra ara kararını açıklayan mahkeme, dosyanın esas hakkındaki mütalaa için savcılığa gönderilmesine karar vererek davayı 14 Nisan’a erteledi.
Özgür Boğatekin’in davası Şubat ayına ertelendi
Adıyaman’da yerel gazeteci Özgür Boğatekin’e Mayıs 2011 tarihli bir haberi nedeniyle “iftira” suçlamasıyla açılan davaya 27 Ocak 2021 tarihinde Gerger Asliye Ceza Mahkemesi’nde devam edildi. Mahkeme, davayı 17 Şubat’a erteledi.
Boğatekin’in haberinde adı geçen uzman çavuşun şikâyeti üzerine açılan dava 2012 yılında ertelenmiş ancak gazeteciye aynı suçtan açılan başka bir davada verilen cezanın kesinleşmesi sonrasında yargılama 30 Eylül 2020 tarihinde yeniden başlamıştı.
Gazeteci İdris Yayla hakkında takipsizlik kararı
Uzman Çavuş Musa Orhan’ın cinsel saldırısına uğradıktan sonra intihar eden İpek Er hakkında yayımlanan haberler nedeniyle Batman’da yayın yapan Jiyan Haber gazetesi imtiyaz sahibi İdris Yayla hakkında açılan soruşturmada takipsizlik kararı verildi.
Jiyan Haber’in internet sitesinde yayımlanan üç haber nedeniyle Yayla hakkında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” iddiasıyla soruşturma başlatılmıştı.
Cumhuriyet muhabiri Ocak’a açılan tazminat davası reddedildi
Cumhuriyet gazetesi muhabiri Hazal Ocak’ın Ekim 2019’da yayımlanan “Boğaz manzaralı lüks müştemilat” başlıklı haberi nedeniyle Ocak ve Cumhuriyet Vakfı Başkanı Alev Coşkun’a iş insanı Mehmet Cengiz tarafından 1 milyon TL tazminat talebiyle açılan dava reddedildi. Ocak ve avukatı Buket Yazıcı’nın hazır bulunduğu yedinci duruşma, 26 Ocak 2021 tarihinde Anadolu 14. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görüldü.
Reyhan Çapan’ın yargılandığı dava ertelendi
KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesinin eski Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Reyhan Çapan hakkında düzenlenen 18 ayrı iddianame birleştirilerek "basın yoluyla örgüt propagandası" ve "terör örgütlerinin açıklamalarını basmak veya yayınlamak" suçlamalarıyla açılan davanın görülmesine 26 Ocak 2021 tarihinde devam edildi. Çapan’ın avukatı mazeret bildirerek duruşmaya katılmadı. İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesi davayı ileri bir tarihe erteledi.
TV10 çalışanlarının yargılandığı dava Nisan ayına ertelendi
KHK ile kapatılan TV10’un eski çalışanları Kemal Demir ve Kemal Karagöz’ün “örgüt üyeliği” suçlamasıyla yargılandığı davanın yedinci duruşması 26 Ocak 2021 tarihinde İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
P24 tarafından izlenen duruşmaya Demir ve Karagöz katılmadı. Demir’in avukatı Bertan Öztunç, müvekkili hakkındaki yurtdışına çıkış yasağının kaldırılmasını talep etti. Yurtdışına çıkış yasağının devamına karar veren mahkeme, davanın bir diğer sanığı olan Şükrü Yıldız hakkındaki yakalama kararının infazının beklenmesine karar vererek davayı 20 Nisan 2021’e erteledi.
Derya Okatan’a açılan “hakaret” davası Temmuz ayına ertelendi
Gazeteci Derya Okatan’a Etkin Haber Ajansı (ETHA) sorumlu yazı işleri müdürü olduğu dönemde yayınlanan Mayıs 2016 tarihli bir haber nedeniyle “hakaret” suçlamasıyla açılan davanın 26 Ocak 2021 tarihinde görülmesi planlanan duruşması, İstanbul 39. Asliye Ceza Mahkemesi hâkiminin izinli olması nedeniyle 6 Temmuz 2021 tarihine ertelendi.
Okatan hakkında söz konusu haberde adı geçen avukatın şikâyeti üzerine başlatılan soruşturmada takipsizlik kararı verilmişti. Konuyu Yargıtay’a taşıyan avukatın başvurusunun Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nce yerinde bulunmasının ardından Okatan hakkında Eylül 2019’da iddianame düzenlendi.
Oyuncu Nilüfer Aydan’ın ikinci duruşması görüldü
Sosyal medya paylaşımları nedeniyle “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılanan oyuncu Nilüfer Aydan’ın ikinci duruşması 26 Ocak 2021 tarihinde Anadolu 37. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Savunmasını yapan Aydan, paylaşımlarında hakaret olmadığını, vatandaş olarak eleştiri hakkını kullandığını belirtti. Duruşma savcısı esas hakkındaki mütalaasında Aydan’ın dava konusu üç paylaşımının suç oluşturmadığını ancak bir paylaşımının hakaret suçunu oluşturduğunu öne sürerek Aydan’ın 4 yıl 8 aya kadar hapisle cezalandırılmasını istedi. Mahkeme, mütalaaya karşı savunma için süre vererek davayı ileri bir tarihe erteledi.
Samanyolu yayın yönetmeni Osman Çalık’a 7 yıl 6 ay hapis cezası
Kapatılan Samanyolu Haber Radyo eski yayın yönetmeni Osman Çalık, “örgüt üyeliği” suçlamasıyla yargılandığı davanın 26 Ocak 2021 tarihinde görülen karar duruşmasında 7 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından görülen dava kapsamında 2019 yılından beri tutuklu olan Çalık, “FETÖ’nün İstanbul Deniz Kuvvetleri Komutanlığı yapılanmasında mahrem yönetici” olduğu iddialarıyla yargılanıyordu.
Durket Süren’in davası Nisan ayına ertelendi
Gazeteci Durket Süren hakkında Twitter paylaşımları ve Azadiya Welat ve Özgür Gündem gazetelerinin yasaklı sayılarının satışını gerçekleştirdiği gerekçesiyle “örgüte yardım etmek” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlamalarıyla açılan davanın beşinci duruşması, 25 Ocak 2021 tarihinde görüldü.
Süren’in katılmadığı duruşmada, avukatları Resul Tamur ve Yusuf Erdoğan hazır bulundu. Süren’in el konulan dijital materyallerine ilişkin inceleme raporunun beklenmesine karar veren Diyarbakır 11. Ağır Ceza Mahkemesi, davayı 26 Nisan 2021’e erteledi.
AYM, dört akademisyenin başvurusunu reddetti
Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm, Barış için Akademisyenler bildirisine imza attıkları için Mart 2016’da “örgüt propagandası” suçlamasıyla tutuklanan ve 1 ayı aşkın süre cezaevinde kaldıktan sonra tahliye edilen, yargılama sonucunda ise beraat eden akademisyenler Kıvanç Ersoy, Esra Mungan, Meral Camcı ve Muzaffer Kaya’nın bireysel başvurularını reddetti.
AYM’nin 12 Ocak 2021 tarihli kararı mahkemenin sitesinde bu hafta yayımlandı. AYM, tutuklamanın hukuki olmaması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ve ifade özgürlüğünün ihlâl edildiğine ilişkin iddiaların “başvuru yollarının tüketilmemesi” nedeniyle, masumiyet karinesinin ihlâl edildiğine ilişkin iddianın ise “açıkça dayanaktan yoksun olması” nedeniyle “kabul edilemez olduğuna” oybirliğiyle karar verdi.
Mazlum Dolan hakkında gerekçeli karar açıklandı
KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı (DİHA) eski muhabiri Mazlum Dolan’a “örgüt üyeliği” suçlamasıyla 7 yıl 6 ay hapis cezası veren Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi', gerekçeli kararını açıkladı.
Kararda, Dolan'ın muhabiri olduğu haber ajansına gönderdiği mesajların ifade özgürlüğü kapsamında sayılamayacağı, örgütün amacına hizmet eden örgütsel eylem niteliğinde değerlendirilmesi gerektiği ileri sürüldü. Dolan’ın örgüt mensupları tarafından inşa edilen mevzileri gezdiği, örgüt mensubuyla röportaj yaptığı ve görüntü çektiği belirtilen kararda, Dolan’ın çektiği görüntü ve gönderdiği haberlerin “devlet aleyhine yayınların yapılmasını sağladığı” ileri sürüldü.
İstanbul’da bir kişi “cumhurbaşkanına hakaretten” tutuklandı
Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun Twittter'daki paylaşımına hakaret içerikli yorum yazdığı iddiasıyla gözaltına alınan ve “kamu görevlisine hakaret” suçundan sevk edildiği hâkimlikçe adli kontrol tedbiriyle serbest bırakılan E.E., sosyal medyada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a da hakaret ettiği iddiasıyla 22 Ocak 2021 tarihinde sevk edildiği hâkimlik tarafından tutuklandı.
Anadolu Ajansı’nın 25 Ocak 2021 tarihli haberine göre ise, daha sonra E.E. hakkında “kamu görevlisine görevinden dolayı alenen hakaret” suçundan 2 yıl 4 aya kadar hapis cezası istemiyle iddianame düzenlendi. İddianame, Bakırköy 36. Asliye Ceza Mahkemesi'ne gönderildi.
En az 83 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
P24, açık kaynaklardan ulaşılan bilgiler ışığında oluşturulan Cezaevindeki gazeteciler ve medya çalışanları listesini güncelledi.
Gazeteciler Enis Öznük ve Mutlu Özay’ın tahliye edildiklerinin öğrenilmesi üzerine güncellenen listeye göre, 29 Ocak 2021 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 83 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.