Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
Bir haftada en az dört gazeteci, haklarında açılan soruşturmalarda ifade verdi; Baransel Ağca hakkında “cumhurbaşkanına hakaret” davası açıldı; Anayasa Mahkemesi, Gökhan Biçici’nin başvurusunda ihlal kararı verdi
AYM, Gökhan Biçici için hak ihlali kararı verdi
Anayasa Mahkemesi, dokuz8Haber Genel Yayın Yönetmeni Biçici’nin Gezi protestoları sırasında haber takip ederken maruz kaldığı polis şiddetiyle ilgili yaptığı başvuruda Anayasa’nın 17. maddesinde yer alan insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağı ile Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüklerinin ihlal edildiğine hükmetti.
AYM kararının bir örneği, “ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için soruşturmanın ihlal kararı doğrultusunda etkili bir şekilde yürütülmesi” amacıyla İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına gönderildi. Kararda, Biçici’nin tazminat talebi bulunmadığından ayrıca tazminata hükmedilmesine gerek görülmediği ifade edildi.
Biçici, Gezi direnişini izlediği sırada polislerin şiddetine maruz kalmış, Şişli civarında polisin eylemcilere müdahalesini görüntülerken darp edilerek gözaltına alınmıştı. Basın kartını gösteren Biçici’nin boynundaki basın kartı koparılmış, kaskı ve gözlüğü yere atılmış, ellerinden ve kollarından tutularak taşınmıştı. Bu sırada polis O.E., “Alın bunu götürün, bir apartman boşluğunda işini bitirin” diye bağırmıştı. Polisin yere yatırarak şiddet uyguladığı Biçici, ters kelepçe ile gözaltına alınmış ve şiddet polis aracında da devam etmişti. Biçici’nin polisten şikayetçi olması üzerine açılan soruşturma, “yeterli delil olmadığı” ve “faillerin tespit edilemediği” gerekçesiyle davaya dönüşmemiş, Biçici’nin İstanbul 4. Sulh Ceza Hâkimliğine yaptığı itiraz da reddedilmişti.
Gazeteci Oğuz Usluer tahliye edildi
Habertürk TV eski haber koordinatörü Oğuz Usluer, “örgüt üyeliği” suçlamasıyla çarptırıldığı 7 yıl 6 aylık hapis cezasının infazının tamamlanması üzerine 2 Eylül 2021 tarihinde Silivri Cezaevinden tahliye edildi.
“FETÖ’nün medya yapılanmasında yer aldığı” iddiasıyla Aralık 2016’da tutuklanan Usluer, davanın 2018 yılının Mart ayında görülen karar duruşmasında 7 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırılmıştı. Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 16 Mart 2020 tarihinde Usluer ve aynı davada yargılanan gazetecilerden 16’sı hakkında verilen mahkûmiyet kararlarını onamıştı.
Gazeteci Celal Eren Çelik saldırıya uğradı
Gazeteci Celal Eren Çelik, 2 Eylül 2021 tarihinde bir kafede yumruklu saldırıya uğradı. Uğradığı saldırıyı sosyal medyada duyuran Çelik, durumunun iyi olduğunu, saldırganların, arkalarından koşan mekânın çalışanlarına silah çektiğini ve bir araca binerek uzaklaştıklarını belirtti.
Fox TV muhabiri, AKP Sözcüsü Çelik’in basın toplantısına alınmadı
FOX Haber muhabiri Barış Kaya, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Sözcüsü Ömer Çelik’in 2 Eylül 2021 tarihinde düzenlediği basın toplantısına alınmadı. Kaya’nın, eski Bakan Erdoğan Bayraktar’ın 17-25 Aralık yolsuzluk operasyonlarına ilişkin açıklamalarıyla ilgili sorusu nedeniyle Ömer Çelik’in talimatıyla salona alınmadığı belirtildi.
Şükrü Sak cezaevine gireceğini duyurdu
Gazeteci Şükrü Sak, Emre Erciş’in, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) eski Milletvekili Eren Erdem hakkındaki iddialarını haberleştirmesi nedeniyle verilen 2 ay 27 günlük hapis cezasının infazı için cezaevine gireceğini duyurdu.
Eren Erdem’in şikayetiyle açılan davada Ankara 22. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 14 ay hapis cezasına çarptırılan Sak, kararı istinaf mahkemesine taşımıştı. İstinaf mahkemesinin kararı usulden bozması üzerine yeniden yargılanan Sak’a 2 ay 15 gün ceza verilmişti. 2 Eylül 2021 tarihinde savcılığın Sak’a Covid-19 salgını nedeniyle 20 gün izin verdiği, Sak’ın 20 gün sonra cezaevine teslim olacağı öğrenildi.
AKP’nin “dezenformasyon” düzenlemesinde “örgütlülük” kriteri
Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) “yalan haber ve dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle hazırladığı yeni sosyal medya düzenlemesinde cezalandırma için “örgütlülük” kriteri aranacak.
BBC Türkçe’nin 1 Eylül 2021 tarihli haberine göre, düzenlemenin en kritik noktalarından birini, bir paylaşımın dezenformasyon amaçlı olup olmadığına hangi mercinin karar vereceği ve kriterinin ne olacağı oluşturuyor. Bu konuda, dezenformasyon içerikli paylaşımın “organize, örgütlü, belli bir amaca yönelik olması” halinde yaptırım uygulanması üzerinde duruluyor.
Hürriyet gazetesinin 3 Eylül 2021 tarihli haberine göre, AKP Grup Başkanvekili Mahir Ünal başkanlığında bu hafta TBMM’de yapılan ve Adalet, Ulaştırma Bakanlıkları ile İletişim Başkanlığı yetkililerinin katıldığı toplantıda Almanya ve Fransa gibi ülkelerin sosyal medya düzenlemeleri tekrar incelenirken, dezenformasyon ya da yalan haberi “organize, örgütlü ve bilinçli” şekilde yayan sosyal medya kullanıcısına verilen cezai yaptırımlar gözden geçirildi.
Gazeteci Baransel Ağca hakkında bir dava, bir soruşturma açıldı
Gazeteci Baransel Ağca hakkında 2016 yılına ait bir sosyal medya paylaşımı gerekçe gösterilerek “cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla açılan soruşturma davaya dönüştü. İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Ağca hakkındaki iddianameyi 2 Eylül 2021 tarihinde kabul etti. Hakkında açılan davayı sosyal medya hesabından duyuran Ağca, davanın Yeldana Kaharman’ın şüpheli ölümüne dair yaptığı haberler nedeniyle gazeteciliğin cezalandırılması amacıyla açıldığını savundu.
Ağca’ya Kazakistanlı öğrenci Yeldana Kaharman’ın 2019’daki şüpheli ölümüyle ilgili haberleri nedeniyle bir soruşturma daha açıldı. Hakkındaki soruşturma kapsamında 1 Eylül 2021 tarihinde ifade veren Ağca, soruşturmanın AKP Milletvekili Tolga Ağar’ın şikâyeti üzerine başlatıldığını duyurdu.
Kaharman’ın otopsi raporunu yayınlaması nedeniyle Ağca hakkında Temmuz ayında Elazığ Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “kişisel verileri hukuka aykırı bir şekilde ele geçirmek ve yaymak” iddiasıyla bir soruşturma başlatılmıştı.
Osman Kavala’nın tahliye talebi bir kez daha reddedildi
Çarşı davası ile birleştirilmesine karar verilen Gezi davasının görüleceği İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, Kasım 2017’den bu yana tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala’nın avukatlarınca yapılan tahliye talebini 1 Eylül 2021 tarihinde reddetti.
Mahkeme, Kavala’ya isnat edilen suçun “vasıf ve niteliği, yargılamanın geldiği aşama, müsnet suçlara ilişkin kuvvetli suç şüphesini gösterir somut delillerin bulunması, atılı suçlar için yasada öngörülen cezanın üst sınırı, adli kontrol tedbirlerinin yetersiz kalacağı” gerekçesiyle tahliye talebini reddetti.
Dosyaların birleşmesinin ardından ilk duruşma 8 Ekim 2021 tarihinde İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinde görülecek.
Gazeteci Mustafa Hoş hakkında soruşturma açıldı
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu, gazeteci Mustafa Hoş hakkında 4 Temmuz 2021 tarihinde KRT TV’de katıldığı bir programdaki sözleri nedeniyle soruşturma başlattı. Hoş, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörü Fatma Seniha Nükhet Hotar’ın şikâyeti üzerine başlatılan soruşturma kapsamında ifadeye çağrıldı. Hoş, hakkındaki soruşturmayı 1 Eylül 2021 tarihinde sosyal medya hesabından duyurdu.
JinNews muhabiri Öznur Değer hakkında soruşturma açıldı
JinNews'in Ankara muhabiri Öznur Değer hakkında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Mardin Kızıltepe Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturma kapsamında ifade veren Değer'e, Konya'nın Meram ilçesinde 30 Temmuz'da Dedeoğulları ailesinden yedi kişinin katledilmesine ilişkin sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımlar soruldu.
Gazeteci Emre Orman hakkında soruşturma açıldı
Ankara Altındağ’da Suriyelilere yönelik saldırıyla ilgili yaptığı haber paylaşımları nedeniyle gazeteci Emre Orman hakkında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama” iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Hakkındaki soruşturmayı Twitter’da duyuran Orman, 31 Ağustos 2021 tarihinde İstanbul Emniyet Müdürlüğüne giderek ifade verdi.
AİHM, “propaganda” suçlamasıyla ceza verilen imamın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine hükmetti
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Facebook’ta 2015 ve 2016 yıllarında paylaştığı iki fotoğraf nedeniyle “örgüt propagandası yapmak” suçlamasıyla yargılanan ve 2017 yılında 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezasına çarptırılan imam Resul Üçdağ’ın ifade özgürlüğünün (AİHS Madde 10) ve adil yargılanma hakkının (AİHS Madde 6/1) ihlal edildiğine hükmetti. Başvuruya ilişkin kararını 31 Ağustos 2021 tarihinde açıklayan AİHM, Türkiye’nin Üçdağ’a 5 bin Euro manevi tazminat ödemesini kararlaştırdı.
RTÜK, Halk TV hakkında inceleme başlattı
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), gazeteci İsmail Saymaz'ın Halk TV’de katıldığı bir programda söylediği “Sayın Kılıçdaroğlu’na git buradan deyip çocuğuma dokunma diyor. Asıl senin o çocuğa dokunmaman lazım, bu devlet devlet olsa o çocuğu senden alması lazım” ifadeleri nedeniyle inceleme başlattı.
RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin, 29 Ağustos 2021 tarihinde Twitter’da yaptığı açıklamada, Saymaz'ın CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Çorum gezisinde “Nasılsınız, iyi misiniz” sorusuna “Sakın çocuğuma dokunma. Haydi yürü, yürü” diyerek yanıt veren kadına tepki gösteren Saymaz’ın ifadelerinin “nezaket ve vicdan sınırlarını zorladığını” öne sürerek program hakkında inceleme başlatıldığını duyurdu.
6 yılda 38.581 “cumhurbaşkanına hakaret” davası açıldı
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) tarafından adli istatistik verileri temel alınarak hazırlanan bir rapora göre, Türkiye’de 2014 ve 2020 yılları arasında “cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla 38 bin 581 dava açıldı.
Rapora ilişkin 27 Ağustos 2021 tarihinde basında yer alan haberlere göre, 2018'de bu suçtan yargılanan 6 bin 270 kişiden 2 bin 775'i; 2019'da 13 bin 990 kişiden 4 bin 291'i; 2020'de ise 9 bin 773 kişiden 3 bin 655’i hakkında mahkûmiyet kararı verildi.
En az 60 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
Oğuz Usluer’in tahliyesinin ardından, 3 Eylül 2021 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 60 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.