Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
AYM, Özgür Gündem’in kapatılmasına dair verdiği ihlal kararının gerekçesini açıkladı; savcı, 7 buçuk ay cezaevinde kalan gazeteci Meşale Tolu’nun beraatını talep etti; Buse Söğütlü ve Roza Metina için ceza talep edildi
Anayasa Mahkemesi, Özgür Gündem kararının gerekçesini açıkladı
Anayasa Mahkemesi, Özgür Gündem gazetesi hakkında Ağustos 2016’da İstanbul 8. Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen “geçici kapatma” kararına karşı yapılan başvuruda verdiği ihlal kararının gerekçesini açıkladı.
Anayasa Mahkemesi Birinci Bölüm, 30 Haziran 2021 tarihinde oybirliğiyle aldığı kararda, gazete hakkındaki geçici kapatma kararının Anayasanın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüklerini ihlâl ettiğine hükmetmişti.
Yüksek mahkeme gerekçeli kararında, süreli yayınların ancak geçici olarak kapatılabileceği yönündeki emredici hükme rağmen kapatma tedbirinin geçici olarak uygulanmamasının anayasaya aykırı olduğunun altını çizdi.
Kararda şu ifadelere yer verildi:
“Gazete 29/10/2016 tarihinde, 675 sayılı KHK'nın 5. maddesi uyarınca terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca devletin millî güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara aidiyeti, iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilerek tamamen kapatılmıştır. Dolayısıyla gazete, sulh ceza hâkimliğinin kararından itibaren 675 sayılı KHK ile tamamen kapatılıncaya kadar geçen iki ay on üç günlük sürede Anayasa'nın 28. maddesinin son fıkrası kapsamında geçici olarak kapalı kalmıştır. Bu süre … Kanun'da yer alan bir aylık azami sürenin de üzerindedir. Üstelik 675 sayılı KHK kapsamında yer almamış olsaydı gazetenin geçici olarak kapalı kalmaya devam edebileceği süre de belirsizdir.
“Somut olayda ilk derece mahkemesi gazetenin kapatılması yönünde bir tedbir kararı vermiş ancak daha baştan tedbirin uygulanması öngörülen bir süre belirlemediği gibi tedbir süresince de alınan karar ve yaşanan diğer gelişmeler kararın geçici olarak alınmadığını göstermektedir. Anayasa'nın 28. maddesinin sekizinci fıkrasının süreli yayınların ancak ‘geçici olarak’ kapatılabileceği yönündeki emredici hükme rağmen kapatma tedbirinin geçici olarak uygulanmaması Anayasa maddesinin sözüyle çelişen ve anayasa koyucunun iradesine aykırı bir yorum olmuştur.
“Yukarıda yer verilen hususlar ışığında, başvurucuların ifade ve basın özgürlüklerine yönelik Anayasa'nın 28. maddesinin sekizinci fıkrasına dayanılarak yapılan süreli yayının geçici olarak kapatılması şeklindeki müdahalenin Anayasa'nın sözüne uygun olmadığı ve kanunla öngörülmediği kanaatine ulaşılmıştır. Bu nedenle başvurucuların Anayasa'nın 26. maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğünün ve 28. maddesinde güvence altına alınan basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”
Bakanlar Komitesi, Demirtaş ve Kavala hakkındaki kararlarını açıkladı
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanmasını denetlemekle yükümlü Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, iş insanı Osman Kavala ve HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’la ilgili kararlarını açıkladı.
Strasbourg’da 14-16 Eylül 2021 tarihleri arasında gerçekleşen toplantıda alınan kararları 17 Eylül’de açıklayan Komite, Selahattin Demirtaş’ın derhal serbest bırakılması ve hakkındaki hükmün bozularak sürmekte olan davasının sonlandırılması çağrılarını yineledi. Komite Türkiye’den Demirtaş’la ilgili 30 Eylül’e kadar eylem planı sunmasını beklediğini belirtti.
Osman Kavala hakkındaki AİHM kararının uygulanmasını sağlamak için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 46/4 maddesi uyarınca ihlal prosedürü başlatılmasının gerekli olduğuna karar veren Komite, Kavala’nın 30 Kasım-2 Aralık 2021 tarihlerinde gerçekleşecek Bakanlar Komitesi toplantısına dek serbest bırakılmaması halinde Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılacağına dair Türk makamlarına resmi bildirim yapılmasını kararlaştırdı.
Savcı, Meşale Tolu’nun beraatını talep etti
Aralarında gazeteci Meşale Tolu’nun da bulunduğu 23 kişinin “örgüt üyeliği” (TCK 314/2) ve “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamalarıyla yargılandığı davanın 15. duruşması 16 Eylül 2021 tarihinde İstanbul 29. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Yurt dışında ikamet eden Tolu’nun katılmadığı duruşmada Tolu’nun avukatı Keleş Öztürk ve diğer sanıkların avukatları hazır bulundu.
Duruşma savcısı, 15 Eylül 2021 tarihinde sunduğu esas hakkındaki mütalaasında, “örgüt üyeliği” ve “örgüt propagandası” suçlarından yargılanan Tolu’nun her iki suçlamadan da beraatını talep etti. Savcı, Tolu ile birlikte 10 kişinin “örgüt üyeliği” ve “örgüt propagandası” suçlarından beraatını istedi. Diğer 10 kişi hakkında ise “örgüt üyeliği” suçlaması yönünden beraat istenirken “örgüt propagandası” suçundan cezalandırılmaları talep edildi. Bu kişiler arasında Tolu’nun eşi Suat Çorlu da yer aldı.
Sanıkların esas hakkındaki mütalaaya karşı savunmaları için süre talebini kabul eden mahkeme, davayı 24 Aralık 2021 tarihine erteledi.
P24 tarafından izlenen duruşma ile ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Kemal Okuyan hakkında soruşturma açıldı
Türkiye Komünist Partisi (TKP) Genel Sekreteri Kemal Okuyan hakkında, Tele 1’de yayınlanan “Türkiye’nin Gündemi” adlı programda Temmuz ayında yaptığı konuşma gerekçesiyle “halk arasında endişe, korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit” (TCK 213) iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Okuyan, soruşturma kapsamında bu hafta İzmir Emniyet Müdürlüğünde ifade verdi.
Program nedeniyle Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) 7 Temmuz 2021 tarihinde Tele 1’e idari para cezası vermişti.
Adil Demirci’nin yargılandığı dava Nisan ayına ertelendi
Etkin Haber Ajansı (ETHA) çalışanı Adil Demirci ile Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) ve Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) üyelerinin aralarında bulunduğu 22 kişinin “terör örgütü üyeliği” ve “örgüt propagandası” suçlamalarıyla yargılandığı davanın 11. duruşması 15 Eylül 2021 tarihinde İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
P24 tarafından izlenen duruşmaya Almanya’da yaşayan Demirci katılmadı. Duruşmada sanıklardan Gönül Gören ve sanık avukatları hazır bulundu.
Duruşmaya SEGBİS ile katılan gizli tanık, salonda hazır bulunan Gönül Gören’i simaen tanıdığını fakat ismini hatırlamadığını söyledi. Gizli tanık, dosya kapsamında yargılanan diğer sanıkların isimlerini de hatırlamadığını belirterek beyanda bulunmadı.
Hukuk fakültesi mezunu olduğunu beyan eden Gönül Gören, avukatlık ruhsatı için başvurduğunu ancak Adalet Bakanlığının devam eden bir davası olması sebebiyle ruhsat başvurusunu onaylamadığını belirtti. İstanbul Barosundan da ruhsat kaydının düşürüldüğünü ifade eden Gören, davanın bir an evvel sonuçlanması için dosyasının tefrik edilmesini istedi.
Demirci’nin avukatı Keleş Öztürk, çelişkili beyanlarda bulunan tanığın dikkate alınmamasını ve dosyadaki eksik hususların giderilmesini istedi. Diğer sanık avukatları ise müvekkilleri hakkındaki yurt dışı çıkış yasaklarının kaldırılmasını talep etti.
Mahkeme, Gönül Gören’in tefrik talebini kabul etti. Böylelikle dosyadaki sanık sayısı 21 oldu. Sanıklara uygulanan adli kontrol tedbirlerinin devamına karar veren mahkeme, davayı 8 Nisan 2022 tarihine erteledi.
Nisan 2018’de tutuklanan Demirci, 10 ay tutuklu yargılandığı davanın Şubat 2019’da görülen ikinci duruşmasında tutuksuz yargılanmak üzere tahliye edilmişti. İddianamede, Türk ve Alman vatandaşı olan Demirci’ye 2013- 2015 yıllarında aralarında Kobani’de IŞİD’e karşı YPG saflarında çatışırken ölenlerin de aralarında bulunduğu üç kişinin cenaze ya da anma törenlerine katıldığı iddiasıyla “örgüt üyesi olmak” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlamaları yöneltiliyor.
İHD Adana Şube Başkanı Ataş hakkında soruşturma açıldı
İnsan Hakları Derneği (İHD) Adana Şubesi Başkanı Avukat Yakup Ataş hakkında, 24 Nisan 2021 tarihinde dernek binasında yaptığı “Ermeni Soykırımı” konulu bir açıklama gerekçesiyle “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” iddiasıyla soruşturma açıldı. Ataş, hakkındaki soruşturma kapsamında 15 Eylül 2021 tarihinde Adana Adliyesine giderek ifade verdi.
Gözaltına alınan Tunahan Turhan adli kontrolle serbest bırakıldı
Etkin Haber Ajansı (ETHA) muhabiri Tunahan Turhan, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen bir soruşturma kapsamında 10 Eylül 2021 tarihinde gözaltına alındı. Soruşturma kapsamında aralarında Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) ve Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) üyeleri ile Barış için Akademisyenler bildirisi imzacılarının da bulunduğu 18 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi.
Gözaltına alınanlardan aralarında gazeteci Turhan’ın da bulunduğu 11 kişi, 14 Eylül günü adliyeye sevk edildi. Savcılık tarafından ifadeleri alınmadan tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edilen 11 kişi, Ankara 1. Sulh Ceza Hâkimliği tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
Savcı, Buse Söğütlü’nün cezalandırılmasını istedi
Gazete Yolculuk muhabiri Buse Söğütlü hakkında “terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” (TMK 6/1) suçlamasıyla açılan davanın beşinci duruşması 14 Eylül 2021 tarihinde İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Covid-19 pandemisi sebebiyle basın ve izleyicilerin alınmadığı duruşmada mütalaasını sunan savcı, Söğütlü’nün “terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” suçundan cezalandırılmasını istedi. Söğütlü ve avukatlarının savunmalarını hazırlamak için süre talebini kabul eden mahkeme, davayı 27 Ocak 2022 tarihine erteledi.
Duruşma ile ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Savcı, Roza Metina için ceza talep etti
Gazeteci Roza Metina hakkında, Demokratik Toplum Kongresi (DTK) soruşturması kapsamında “terör örgütü üyeliği” suçlamasıyla açılan davanın ikinci duruşması 14 Eylül 2021 tarihinde Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Metina’nın katılmadığı duruşmada, avukatı Resul Temur hazır bulundu. Mütalaasını sunan savcı, Metina’nın “DTK bünyesinde örgütsel nitelikte eylemlere katıldığını, diğer DTK üyeleriyle birlikte dört ülke toprakları üzerinde sözde Kürt ulusal birliğini sağlamak amacıyla devletin birliğini ve bütünlüğünü bozduğunu, aramada ele geçirilen dokümanlardan DTK delegesi olduğunu” iddia ederek atılı suçtan cezalandırılmasını talep etti.
Metina’nın avukatının mütalaaya karşı savunma yapabilmek için süre talebini kabul eden mahkeme, davayı 12 Ekim 2021 tarihine erteledi.
Ferhat Tunç hakkında yeniden yakalama kararı çıkarıldı
Sosyal medya hesabından 2016 yılında yaptığı paylaşımlar gerekçesiyle sanatçı Ferhat Tunç hakkında “cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla açılan davanın 11. duruşması 14 Eylül 2021 tarihinde görüldü.
Yurt dışında yaşayan Tunç’un katılmadığı duruşmada Büyükçekmece 14. Asliye Ceza Mahkemesi 2019 ve 2020 yıllarında Tunç hakkında çıkarılan iki yakalama kararını kaldırdı. Tunç’un ifadesinin alınması için hakkında yeni bir yakalama kararı çıkaran mahkeme, davayı 25 Ocak 2022 tarihine erteledi.
Gazeteci Faruk Arhan hakkında soruşturma başlatıldı
Gazeteci Faruk Arhan, 14 Eylül 2021 tarihinde, bir sosyal medya paylaşımı nedeniyle hakkında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” (TCK 216) iddiasıyla başlatılan soruşturma kapsamında emniyette ifade verdiğini duyurdu. Arhan’ın 31 Temmuz 2021 tarihinde Twitter’da yaptığı bir paylaşım nedeniyle ifadeye çağrıldığı öğrenildi.
Gökhan Yavuzel hakkında açılan “cumhurbaşkanına hakaret” davası ertelendi
Uluslararası Yazarlar Birliği (PEN) üyesi Gökhan Yavuzel hakkında “cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla açılan davanın ilk duruşması 14 Eylül 2021 tarihinde Şanlıurfa 4. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
Yurt dışında yaşayan Yavuzel duruşmaya katılmadı. Mahkeme, Yavuzel hakkında çıkarılan yakalama emrinin infazının beklenmesine karar vererek davayı 22 Şubat 2022 tarihine erteledi.
Yavuzel, sosyal medyada kendisine yönelik ölüm tehdidi içeren bir mesaja cevaben 6 Haziran 2020 tarihinde yayımladığı bir videoda AKP iktidarı hakkında sarf ettiği “düşeceksiniz” ifadesi nedeniyle yargılanıyor.
Özgür Boğatekin hakkındaki soruşturmada takipsizlik kararı verildi
Konya’nın Meram ilçesinde aynı aileden yedi kişinin öldürülmesine ilişkin sosyal medya hesabından paylaşımda bulunan Gerger Fırat gazetesi Yazı İşleri Müdürü Özgür Boğatekin hakkında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” iddiasıyla Gerger Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturmada takipsizlik kararı verildi. Soruşturmayı 9 Eylül 2021 tarihinde tamamlayan başsavcılık, Boğatekin’in paylaşımında kamu güvenliğini tehdit eden bir tehlikenin ve iddia edilen suçun yasal unsurlarının oluşmadığına kanaat getirdi.
Adana Haber gazetesi imtiyaz sahibi Rifat Söylemez cezaevine girdi
Hakkında verilen hapis cezası Yargıtay tarafından onanan Adana Haber gazetesi eski imtiyaz sahibi Rifat Söylemez’in 18 Ağustos 2021 tarihinde Adana’da tutuklanarak cezaevine gönderildiği öğrenildi.
15 Temmuz darbe girişiminin ardından 668 sayılı KHK ile kapatılan Adana’daki bazı yerel gazetelerin imtiyaz sahiplerinin aralarında bulunduğu 13 gazeteci hakkında “örgüt üyeliği” suçlamasıyla açılan ve Adana 11. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından görülen davada, aralarında Söylemez’in de olduğu bazı sanıkların dosyası ayrılmış ve mahkeme 16 Şubat 2018 tarihinde bu sanıklar için beraat kararı vermişti.
Davanın savcısının değiştirilmesinin ardından dosya istinaf mahkemesine taşınmıştı. Beraat kararlarını bozan Adana Bölge Adliye Mahkemesi, dosyası ayrılan gazetecilere “örgüte üye olmaksızın yardım etmek” (TCK 220/7) suçlamasıyla 2 yıl 1 ay hapis cezası vermişti.
Dosyası ayrılan Adana Haber gazetesi imtiyaz sahibi Rifat Söylemez, Ekspres gazetesi imtiyaz sahibi Hakan Bülent Yardımcı, Adana Medya gazetesi imtiyaz sahibi Taner Talaş ile sosyal medya paylaşımları nedeniyle yargılanan Osman Palamut ve Abdurrahim Haklıkul, verilen cezalara Yargıtay’da itiraz etmişti.
İtirazı reddeden Yargıtay, gazetecilere verilen 2 yıl 1 ay hapis cezasını onadı. Bunun üzerine cezaevine gönderilen Söylemez’in 6 ay 21 gün hapis yatacağı öğrenildi.
En az 61 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
Adana Haber gazetesi eski imtiyaz sahibi Rifat Söylemez’in cezaevine girmesinin ardından, 17 Eylül 2021 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 61 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.