Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
Ankara ve İstanbul’daki gösterilerde gazeteciler darp edildi, gözaltına alındı; Ali Ergin Demirhan beraat etti; AİHM Osman Kavala kararını 11 Temmuz’da açıklayacak; Basın Ahlak Esasları değiştirildi
Basın Ahlak Esasları 28 yıl aradan sonra değiştirildi
Basın İlan Kurumu (BİK) 28 yıl aradan sonra Basın Ahlak Esasları’nı değiştirdi. Değişiklikler “Basın Ahlak Esaslarına Dair 216 sayılı Genel Kurul Kararı” başlığıyla 6 Temmuz 2022 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlandı. Karara göre Basın İlan Kurumunun Basın Ahlak Esasları’nda yaptığı değişiklikler arasında yalan ve yanlış haber, hakaret ve sövme, terörü meşrulaştırma, lekelenmeme hakkı, ailenin korunmasına dair düzenlemeler var.
Kararda resmi ilan yayımlayan gazetelerin internet sitelerinin ve sosyal medya hesaplarının da Basın Ahlak Esasları’na uyması gerektiği belirtildi.
Değişiklik gereği “Terörü özendirecek yayın yapılamaz” maddesi “Terör örgütleri, bunların üyeleri ve olaylar hakkında bilgi ve görsellere, bu örgütleri meşru gösterecek şekilde yer verilemez” şeklinde genişletildi ve “Suçu ve suçluyu övecek, halkı kin veya düşmanlığa tahrik edecek yayın yapılamaz” ilkesi esaslara eklendi.
Gazetelerde yayımlanan içeriklerin “dezenformasyon, terörü meşrulaştırma, hakaret, sövme, iftira, milli ve toplumsal değerlere saygı gibi ilkeleri ihlal ettiğinin” Basın İlan Kurumu Yönetim Kurulu tarafından resen ya da şikâyet üzerine tespit edilmesi durumunda ilgili gazeteden savunma isteyip içeriğin çıkarılması, erişimin engellenmesi ya da düzeltme yayımlanmasıyla sonuçlanabileceği belirtildi.
Değişiklikleri eleştiren basın meslek örgütleri ise yeni kararın Basın İlan Kurumuna “keyfi tutumla geniş bir sansür yetkisi getirdiğini” belirtti. Ortak bir açıklama yayımlayan 11 basın meslek örgütü, kamuoyunda “dezenformasyon yasası” olarak bilinen yasa teklifine uyum ve hazırlık niteliğinde olan bu kararın, teklifin Meclisteki görüşmelerinin ertelenmesine rağmen Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesini de eleştirdi.
Ali Ergin Demirhan beraat etti
Sendika.Org editörü Ali Ergin Demirhan’a, bir sosyal medya paylaşımı gerekçe gösterilerek “Cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla açılan davanın üçüncü duruşması 4 Temmuz 2022 tarihinde İstanbul 55. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
P24 tarafından takip edilen duruşmada Demirhan’ın avukatı Çağan Yazıcı ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın avukatı hazır bulundu. Esas hakkındaki mütalaasını sunan duruşma savcısı, atılı suçun yasal unsurlarının oluşmadığını belirterek beraat istedi. Dosyayı karara bağlayan mahkeme, suçun yasal unsurları oluşmadığından Demirhan’ın beraatına karar verdi.
AİHM, 11 Temmuz’da Osman Kavala kararını açıklayacak
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Dairesi, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Osman Kavala davasında Türkiye hakkında başlattığı ihlal prosedürü kapsamında kendisine iletilen dosya ile ilgili kararını 11 Temmuz 2022 günü saat 11:00’da açıklayacak.
AİHM’nin 17 hâkimden oluşan Büyük Dairesi, Pazartesi günü yapılacak duruşmada Kavala hakkında verdiği kararın yerine getirilip getirilmediği konusunda hüküm verecek.
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, AİHM kararına rağmen iş insanı Kavala’yı serbest bırakmayan Türkiye’ye karşı 2 Şubat 2022 tarihinde resmen ihlal prosedürü başlatmıştı. İhlal prosedürü gereği Kavala dosyası Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 46. maddesi gereği yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğinin tespit edilmesi için yeniden AİHM’ye gönderilmişti.
Can Ataklı'ya 10 bin 110 lira adli para cezası verildi
Gazeteci Can Ataklı’nın, uzaktan eğitim veren başörtülü bir öğretmene yönelik sözleri nedeniyle "halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama" (TCK 216) suçlamasıyla yargılandığı davanın sekizinci duruşması 6 Temmuz 2022 tarihinde İstanbul 22. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
Duruşmaya Ataklı katılmazken Ataklı'nın avukatının yanı sıra şikayetçi Kardeşlik Derneği avukatı hazır bulundu. Duruşmayı Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM) avukatları da takip etti. Can Ataklı'nın avukatı, müvekkilinin sözlerinin eleştiri niteliğinde olduğunu belirterek beraat talebinde bulundu. Şikayetçi avukatı ise Ataklı’nın cezalandırılmasını talep etti.
Mahkeme, Ataklı’yı "halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama" suçundan önce 11 ay 7 gün hapis cezasına çarptırdı, daha sonra cezanın 10 bin 110 lira adli para cezasına çevrilmesine hükmetti.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen iddianamede, Ataklı'nın 23 Mart 2021 tarihinde özel bir televizyon kanalında "Milyonlarca öğrenciye rol model olarak türbanlı öğretmeni vermek çok yanlış.. Yani imaj olarak... kardeşim o kafa yapamaz. Sen ilk gün başlıyorsun ve imaj olarak türbanlı öğretmen ile başlamak kadar bence facia bir şey olamaz” sözlerini sarf ettiği kaydedilmişti. İddianamede Ataklı'nın "halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama" suçundan 9 aydan 1 yıl 6 aya kadar hapsi istenmişti.
Nurcan Yalçın’ın yargılandığı dava ertelendi
Gazeteci Nurcan Yalçın hakkında 2015-2016 yılları arasında Diyarbakır’ın Sur ilçesindeki sokağa çıkma yasakları döneminde yaptığı röportajlar gerekçe gösterilerek “örgüte bilerek ve isteyerek yardım etme” (TCK 220/7) suçlamasıyla açılan davanın ikinci duruşması 5 Temmuz 2022 günü görüldü.
Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen duruşmada Yalçın’ın avukatı Resul Temur hazır bulundu. Önceki celse sunmuş olduğu esas hakkındaki mütalaasını tekrarlayan savcı, Yalçın’ın üzerine atılı suçlamadan cezalandırılmasını istedi. Mahkeme heyetindeki değişiklik nedeniyle dava 22 Eylül 2022 tarihine ertelendi.
Gazeteci Canan Coşkun ve Barış Pehlivan'a dava açıldı
Diken muhabiri Canan Coşkun ve Cumhuriyet yazarı Barış Pehlivan hakkında Din Alimleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (DİAYDER) iddianamesiyle ilgili haberleri sebebiyle dava açıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ağır ceza hâkimliğinden Adalet Bakan yardımcılığına atanan Akın Gürlek’in şikâyeti üzerine Coşkun ve Pehlivan hakkında iddianame hazırlandı.
İddianamede gazetecilerin “terörle mücadelede görev almış görevlilerin kimliğini açıkladıkları ve hedef gösterdikleri” gerekçesiyle yargılanmaları talep edildi. Coşkun’un haberiyle DİAYDER dosyasını teşhir ettiğini belirten savcı, yazıların “PKK/KCK silahlı terör örgütüne hedef gösterme, servis etme mahiyetinde olduğu” iddiasında bulundu.
İddianame İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. Davanın ilk duruşması 27 Ekim 2022’de görülecek.
Coşkun ve Pehlivan, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) çalışanlarını terör örgütleriyle ilişkilendirerek özel teftiş başlatmasına dayanak olan DİAYDER iddianamesini haberleştirmişlerdi.
Gazeteciler, Aralık 2021’de hazırlanan iddianameyle birlikte açılan davanın geçmişte Selahattin Demirtaş, Canan Kaftancıoğlu, Sırrı Süreyya Önder ve Çağdaş Hukukçular Derneği avukatlarına hapis cezaları veren, CHP Milletvekili Enis Berberoğlu hakkındaki Anayasa Mahkemesi kararını uygulamayan Akın Gürlek’in başkanı olduğu 14. Ağır Ceza Mahkemesinde görüleceğini belirtmişlerdi.
Bunun üzerine Akın Gürlek gazeteciler Canan Coşkun ve Barış Pehlivan’dan şikâyetçi olmuş ve suç duyurusunda bulunmuştu.
Gazeteci İzel Sezer ve Batuhan Batan hakkında dava açıldı
İleri Haber Genel Yayın Yönetmeni İzel Sezer ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Batuhan Batan'a Türkiye İşçi Partisi (TİP) İstanbul Milletvekili Ahmet Şık'ın sosyal medya hesabından yaptığı rüşvet iddiası paylaşımlarının İleri Haber'de yayımlanmasının ardından açılan davanın haberleştirilmesi sebebiyle dava açıldı.
Gazeteci Barış Terkoğlu ve Barış Pehlivan‘ın “Cendere” isimli kitabında yer alan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın eski avukatı Mustafa Doğan İnal’ın "rüşvet pazarlığı yaptığı" iddialarının ve buna yönelik yönelik TİP Milletvekili Ahmet Şık’ın sosyal medya paylaşımlarının haberleştirilmesi gerekçesiyle İleri Haber Genel Yayın Yönetmeni Doğan Ergün ve dönemin Sorumlu Müdürü olan mevcut Genel Yayın Yönetmeni İzel Sezer hakkında İnal’ın şikayeti üzerine dava açılmıştı.
Gazeteciler hakkında açılan havanın haberleştirilmesi gerekçesiyle İnal tarafından bu kez İzel Sezer ve Batuhan Batan’a dava açıldı.
Davanın ilk duruşması 27 Aralık 2022’de İstanbul 25. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülecek.
Ankara’da gazeteciler darp edildi, 3’ü gözaltına alındı
Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) ve Mezopotamya Kadın Gazeteciler Platformu’nun (MKGP) Diyarbakır’da tutuklanan 16 gazeteci için Ankara’nın Ulus Meydanı’nda yapmak istediği açıklamaya polis müdahale etti.
Açıklamanın yapılacağı alanı ablukaya alan polis, gazetecilerin geçişine izin vermedi. Müdahale sırasında Mezopotamya Ajansı (MA) Ankara Büro muhabiri Deniz Nazlım ile gazeteciler Yıldız Tar ve Sibel Yükler darp edilerek gözaltına aldı.
Sağlık çalışanlarının eylemini takip eden gazetecilere polis tehdidi
Konya Şehir Hastanesi'nde görev yapan kardiyoloji uzmanı Dr. Ekrem Karakaya'nın, bir hasta yakını tarafından hastanede öldürülmesi sonrası sağlıkta şiddeti protesto etmek için 7 Temmuz 2022 tarihinde İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden İl Sağlık Müdürlüğüne yürümek isteyen sağlıkçıların yaptığı eylemleri takip eden gazeteciler polis tarafından engellendi. Eylemi haberleştiren Artı TV, DHA, tv100 Haber ve Habertürk muhabirleriyle İstanbul Güvenlik Şube Müdürü Hanifi Zengin arasında tartışma yaşandı.
Twitter paylaşımında polisin kendisinin üzerine yürüdüğünü söyleyen Artı TV muhabiri Meral Danyıldız, kameraman Bilal Meyveci'nin de polis tarafından “Ayağına bastığımı çektin mi? Çekmezsen seninle görüşeceğiz” diye tehdit edildiğini söyledi. Danyıldız, “Kurumumu tüm polislerin ortasında yüksek sesle bağırıp hedef gösterdi. Kadın olarak bir kadına vurmasına yediremeğim için. Bizi korumakla görevli kişiler bize bunları yaşatıyor. Ben bir kadın olarak kendimi yaşamın hiçbir alanında güvende hissetmiyorum” dedi.
Danyıldız'ın yanı sıra Habertürk muhabiri Gizem Türemen ve tv100 muhabiri Gülay Alaca'nın da polisin sözlü saldırısına maruz kalan gazeteciler arasında olduğu öğrenildi.
Dr. Ekrem Karakaya'nın öldürülmesinin ardından Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından ülke genelinde 7-8 Temmuz tarihlerinde iş bırakma kararı aldı. Birçok şehirde sağlık emekçileri tarafından düzenlenen protestolara polis sert müdahalede bulundu. Konuya ilişkin haberlere ise Konya 5. Sulh Ceza Hakimliği tarafından “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçesiyle 6 Temmuz 2022 tarihinde yayın yasağı getirildi.
Ankara’daki Onur Yürüyüşü’nde gazeteciler darp edildi
Onur Haftası kapsamında 5 Temmuz günü gerçekleştirilmek istenen 2. Ankara Onur Yürüyüşü’ne müdahale eden polis 46 kişiyi gözaltına aldı. Yürüyüşü takip eden Mezopotamya Ajansı muhabiri Emel Vural ve KaosGL.org muhabiri Aslı Alpar polisin sert müdahalesine maruz kaldı.
Yüzüne yakın mesafeden biber gazı sıkılan Vural hastaneye kaldırılırken Alpar polis tarafından darp edilerek bacağından yaralandı.
Gözaltına alınanlar hakkında “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etme” suçlamasıyla işlem yapılırken, 46 kişi Ankara Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şubesinde ifadeleri alındıktan sonra 6 Temmuz’da serbest bırakıldı.
Gazeteci Yakup Demir haber takibi esnasında avukatın saldırısına uğradı
Mezopotamya Ajansı muhabiri Yakup Demir, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde 6 Temmuz 2022 tarihinde haciz işlemleri sırasında esnaf ile polisler arasında yaşanan gerginliği çektiği sırada Gaziantep Barosuna kayıtlı avukat Fevziye Karaer’in fiziki saldırısına uğradı.
Karaer’in saldırısı nedeniyle Demir’in kaşı yarıldı. Polis ve çevredeki esnafların müdahalesiyle Karaer’in saldırısından kurtarılan Demir, Selahattin Eyyubi Devlet Hastanesi’ne giderek darp raporu aldı. Demir, darp raporu aldıktan sonra Karaer hakkında şikâyetçi oldu.
Diyarbakır’da tutuklanan gazetecilerin 12’si yüksek güvenlikli cezaevlerine gönderildi
Diyarbakır’da geçtiğimiz ay bir soruşturma kapsamında gözaltına alınıp tutuklanan 15 gazeteci ve bir medya çalışanından 12’si, 7 Temmuz 2022 tarihinde Diyarbakır 1 ve 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevlerine sevk edildi.
Sevk kapsamında Xwebûn gazetesi Yazı İşleri Müdürü Mehmet Ali Ertaş, Mezopotamya Ajansı Haber Editörü Aziz Oruç, gazeteciler Ramazan Geciken, Mazlum Güler, Abdurrahman Öncü ve Suat Doğuhan Diyarbakır 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevine gönderilirken, Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eş Başkanı Serdar Altan, Mehmet Şahin, Zeynel Abidin Bulut, Ömer Çelik, İbrahim Koyuncu ve Lezgin Akdeniz ise 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevine sevk edildi.
Diyarbakır’da 8 Haziran günü yapılan ev basınlarında gözaltına alınan ve 16 Haziran günü çıkarıldıkları mahkemece “örgüt üyeliği” (TCK 314) iddiası ile tutuklanan gazeteciler, Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevine götürülmüştü.
RTÜK’ten Halk TV’ye “Sayın Öcalan” cezası
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), HDP Milletvekili Mehmet Tiryaki'nin yayında Abdullah Öcalan hakkında kullandığı "Sayın Öcalan" ifadesi nedeniyle 6 Temmuz 2022 tarihinde Halk TV'ye idari para cezası ve üç kez program durdurma cezası verdi.
RTÜK ayrıca CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun TURKEN Vakfı’na dair açıklamasını ikinci kez yayımlayan Halk TV'ye ikinci kez idari para cezası kesti.
RTÜK’ten Mabel Matiz’in klibine sansür
RTÜK üyesi İlhan Taşcı, Üst Kurulun sanatçı Mabel Matiz’in 30 Haziran 2022’de çıkan şarkısının video klibinin yayımlanmaması için müzik kanallarını aradığını açıkladı.
Taşcı, 1 Temmuz tarihinde yaptığı ve Matiz’in klibinin bir bölümünü de içeren sosyal medya paylaşımında şu ifadeleri kullandı: “RTÜK, Mabel Matiz'in son şarkısı için tek tek tüm müzik kanallarını arayarak ‘yayınlamamalarını’ yoksa olacaklar konusunda aba altından sopa gösterdi. Çıkıp yekten ‘yasakladık’ diyemiyorlar ki duruma göre geri dönüş yapabilsinler. Kendi gibi olmayan her şeye, düşünceye karşılar…"
Klip sosyal medyada bazı kullanıcılar tarafından "LGBTİ+'lığa özendiriyor,” "LGBTİ+ klip çekildi" gibi söylemlerle eleştirilmişti.
En az 67 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
8 Temmuz 2022 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 67 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.