Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
Gülşen tutuklandı; Basın İlan Kurumu Evrensel’in resmi ilan yayımlama hakkını tümüyle iptal etti; BirGün yayın koordinatörü hakkında soruşturma başlatıldı; İstanbul’da kentsel dönüşüm tahliyelerini takip eden gazetecilere engelleme
BİK Evrensel gazetesinin resmi ilan ve reklam yayınlama hakkını iptal etti
Üç yıla yakın süredir Evrensel gazetesine resmi ilan ve reklam yayını durdurma cezası uygulayan Basın İlan Kurumu, gazetenin askıya alınan ilan yayımlama hakkını tamamen iptal etti.
Okurların birden fazla gazete alması ve diğer bazı hususları gerekçe gösteren BİK, 18 Eylül 2019 tarihinde Evrensel’e ilan durdurma cezası vermişti. İlan yasağı süresince gazetenin yaptığı itiraz başvuruları BİK tarafından reddedildi. BİK, 22 Ağustos 2022 günü Evrensel’e gönderdiği kararında, 19 Temmuz’da bayi denetimleri gerçekleştirildiğini, 20 Temmuz’da ise idari denetim yapıldığını ifade etti. Kararda, “23 Mart 2020 ile 30 Nisan 2022 tarihleri arasında Kurumca mevzuat şartlarının aranmadığı salgın süreci hariç bırakılmak suretiyle altı ay içinde yayınlama hakkı yeniden devam etmediği anlaşıldığından, Günlük Evrensel gazetesinin, resmi ilan ve reklam yayınlama hakkının sona ermesine karar verilmiştir,” ifadelerine yer verildi.
Aralarında P24’ün de bulunduğu 19 ulusal ve uluslararası basın ve ifade özgürlüğü örgütü, 26 Ağustos 2022 tarihinde yaptıkları ortak açıklamada BİK kararının derhal geri çekilmesi çağrısında bulundu.
Şarkıcı Gülşen “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” suçlamasıyla tutuklanarak cezaevine gönderildi
Nisan ayında verdiği bir konserde imam hatiplerle ilgili yaptığı bir şaka nedeniyle hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatılan şarkıcı Gülşen Bayraktar Çolakoğlu, İstanbul Beşiktaş'taki evinden 25 Ağustos 2022 tarihinde gözaltına alındı. Savcılıktaki ifade işlemlerinin ardından tutuklanması talebiyle aynı gün Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliğine sevk edilen Gülşen "halkı kin ve düşmanlığa sevk etmek" (TCK 216) suçlamasıyla tutuklanarak Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevine gönderildi.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Suçları Soruşturma Bürosu tarafından yazılan sevk yazısında, Gülşen'in sözlerinin tepkilere neden olduğu, bu tepkilerin, özellikle sosyal medyada yapılan çok sayıda paylaşım ve yorumla gündem olduğu ifade edildi.
Gülşen’in konser sırasında ekibiyle şakalaştığı sırada ekibindeki bir müzisyene söylediği sözleri son günlerde sosyal medyada gündem olmuş, sanatçının bu sözleri nedeniyle tutuklanması çağrıları yapılmıştı. Gülşen söz konusu ifadelerinde “İmam Hatip'te okumuş daha önce kendisi, sapıklığı ordan geliyor” demişti. Sözleri nedeniyle özür dileyen Gülşen, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Adalet ve Kalkınma Partisi Sözcüsü Ömer Çelik, AKP Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş ve Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın eleştirilerine de hedef oldu.
Gülşen daha önce de sahne kostümleri ve LGBTI+ haklarına verdiği destek nedeniyle sık sık eleştirilerin hedefi olmuştu.
Anayasa Mahkemesi’nden 3 Gezi tutuklusu için ret kararı
Anayasa Mahkemesi (AYM) 25 Ağustos 2022 tarihinde açıkladığı kararla Gezi davasında 18 yıl hapse mahkûm edilen Tayfun Kahraman, Mücella Yapıcı ve Can Atalay için verilen tutuklama kararının hukuka aykırı olduğuna dair başvuruyu reddetti.
18 Ağustos 2022’de başvuruyu görüşen mahkeme, üç tutuklunun, “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, hükümle birlikte verilen tutuklama kararı yönünden ifade özgürlüğünün, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ve örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiği” yönündeki tedbir talepleri başvuruyu, “açıkça dayanaktan yoksun olduğu” iddiasıyla kabul edilemez buldu.
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen Gezi davasında “hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs”ten (TCK 312) ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan Osman Kavala ile bu suçu “yardım eden sıfatıyla” (TCK 39) işledikleri suçlamasıyla 18 yıl hapis cezası verilen Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay ve Tayfun Kahraman tutuklama kararını Anayasa Mahkemesine taşımıştı.
Kentsel dönüşüm tahliyelerini takip eden gazetecilere polis müdahalesi
İstanbul'da, kentsel dönüşüm projesi kapsamında yıkım işlemlerinin devam ettiği Beykoz'un Tokatköy Mahallesi'nde 23 Ağustos’ta sabah saatlerinde evlerin tahliyesi için yapılan polis baskını sırasında mahalle sakinleri ve polis arasında gerginlik yaşandı. Yıkımı engellemeye çalışan 16 mahalle sakini göz altına alındı. Ev tahliyeleri sırasında yaşanan gerginliği takip eden gazetecilere polis müdahale etti. KRT TV'den gazeteci Sultan Eylem Keleş ve kameramanın haber takibine engel olan polis, kameramana fiziksel müdahalede bulundu.
Beyoğlu'nun Hacıhüsrev Mahallesi'nde ise Piyalepaşa projesi için kentsel dönüşüm kapsamında evlerin tahliyesi için aynı gün sabah saatlerinde polis ekipleri mahalleyi ablukaya aldı ve mahalle sakinlerinden bir saat içinde evlerini boşaltmaları istendi. Basının görüntü alması polis tarafından engellenirken gazeteciler alandan uzaklaştırıldı.
BirGün Yayın Koordinatörü İbrahim Varlı hakkında sosyal medya paylaşımı nedeniyle soruşturma
BirGün Yayın Koordinatörü İbrahim Varlı hakkında 25 Eylül 2020 tarihinde Twitter’dan yaptığı “İslamcılar zalimdir, İslamcılar zorbadır, İslamcıların yapamayacağı kötülük yoktur...” paylaşımı nedeniyle “halkı kin ve düşmanlığa sevk etmek” (TCK 216) suçlamasıyla soruşturma açıldı.
CİMER’e yapılan şikâyet üzerine 25 Ağustos 2022 tarihinde açılan soruşturma kapsamında Emniyette ifade veren Varlı üzerine atılı suçlamayı kabul etmedi. Varlı, tweetinin herhangi bir suçlama, aşağılama ve düşmanlık içermediğini, bahsi geçen paylaşımda “siyasal İslamcılığın” kastedildiğini belirtti.
HDP Milletvekili Hatimoğulları Expression Interrupted raporunu Meclise taşıdı
19 Ağustos 2022'de yayınlanan habere göre, Halkların Demokrasi Partisi (HDP) Adana Milletvekili Tülay Hatimoğulları, Expression Interrupted platformu tarafından yayımlanan son üç aylık İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi raporunu Meclise taşıdı.
Rapordaki ihlal bulgularını sıralayan Hatimoğulları, Meclis araştırması açılması talebinde bulundu. Hatimoğulları’nın araştırma önergesinde şu ifadelere yer verildi: “Anayasanın 25. maddesi; “Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.” ve Anayasanın 26. maddesi; “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar” hükmü gereğinin uygulanması, basın özgürlüğü üzerindeki baskıların kaldırılmasını sağlamak amacıyla Anayasa’nın 98’inci, Meclis İç Tüzüğünün 104’üncü ve 105’inci maddeleri gereğince Meclis Araştırması açılması için gereğini arz ve talep ederiz.”
2022 yılının Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsayan raporumuzla ilgili ayrıntılara buradan, raporun tam metnine ise buradan ulaşılabilir.
Gazeteci Vildan Atmaca hakkında takipsizlik kararı verildi
2021 yılında başlatılan bir soruşturma kapsamında, İstanbul’da 15 Şubat 2022’de sabaha karşı bir ev baskınıyla gözaltına alınan ve sekiz gün gözaltında kalan gazeteci Vildan Atmaca hakkında takipsizlik kararı verildi.
2015 ve 2016 yıllarında yaptığı haberler gerekçe gösterilerek “örgüt üyeliği” iddiasıyla yürütülen soruşturmada, 6 ay sonra 22 Ağustos’ta “suç unsuru oluşturacak yeterli delil olmaması” gerekçe gösterilerek “kovuşturmaya yer yok” kararı verildi.
Gazeteci Abdurrahman Gök’e verilen cezanın gerekçesi açıklandı
Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi, Diyarbakır’da 2017 yılındaki Nevruz kutlamalarında üniversite öğrencisi Kemal Kurkut’un polis tarafından vurularak öldürüldüğü anı görüntüleyen gazeteci Abdurrahman Gök’e “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamasıyla verdiği hapis cezasının gerekçesini açıkladı.
Kurkut’un öldürülmesini fotoğrafladıktan sonra “terör örgütü üyeliği” ve “terör örgütü propagandası" suçlamalarıyla 25 yıl 6 aya kadar hapis cezası istemiyle yargılanan Gök’e “terör örgütü üyesi olmak” suçlamasından beraat, “terör örgütü propagandası yapmak” suçlamasından ise 1 yıl 6 ay 22 gün hapis cezası verilmişti. Gerekçeli kararda mahkeme, Gök’ün paylaşımlarının yaptığı haberlere ait olduğuna ya da Gök’ün gazeteci olduğuna değinmedi.
Diyarbakır’da 16 gazetecinin tutuklu yargılanmasına itiraz reddildi
Diyarbakır’da bir soruşturma kapsamında ev basınlarında gözaltına alınarak 16 Haziran’da tutuklanan 16 gazeteci ve medya çalışanının tutukluluklarına yapılan itiraz reddedildi.
Diyarbakır 5. Asliye Ceza Mahkemesi, 22 Haziran tarihli itiraza binaen 16 Ağustos'ta açıkladığı kararda, gazetecilerin tutuklu yargılanmasının "ölçülü, usul ve yasaya uygun" olduğu hükmünü verdi.
Diyarbakır’da 8 Haziran günü yapılan ev basınlarında gözaltına alınan ve 16 Haziran günü çıkarıldıkları mahkemece “örgüt üyeliği” (TCK 314) iddiası ile tutuklanan gazeteciler, Diyarbakır D Tipi Kapalı Cezaevine götürülmüştü. Gazeteciler, 23 Ağustos 2022 tarihinde gerçekleşen kapalı görüşte son üç günde sistematik bir şekilde su kesintisinin yaşandığını, sosyal faaliyet haklarının engellendiğini, mektup için engellerin çıkarıldığını anlattı.
Tutuklu bulundukları cezaevinde suların sadece günde iki ila dört saat aktığını belirten gazeteciler cezaevi yönetiminin “arıza var” veya “depo temizleniyor” gerekçelerini öne sürdüğünü aktardı. Gazeteciler ayrıca haftada bir gün bir saat tutukluların bir araya geldiği sosyal etkinlik faaliyetinin, ayda bir gün bir saat yapıldığını anlattı.
Tutuklu Yeni Yaşam çalışanı İbrahim Karakaş açlık grevine başladı
Yeni Yaşam gazetesi çalışanı İbrahim Karakaş, 6 Kasım 2020’den beri tutuklu bulunduğu Adana Kürkçüler F Tipi Kapalı Cezaevindeki keyfi uygulamalar ve taleplerinin reddedilmesi gerekçesiyle diğer mahkumlarla birlikte 14 Temmuz 2022’de açlık grevine başladığını duyurdu.
Karakaş, Adana Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında çağrı üzerine gittiği Adana Adliyesinde 4 Kasım 2020 gözaltına alınmış “örgüt üyesi olmak" suçlamasıyla tutuklanarak 6 Kasım 2022’de Adana Kürkçüler F Tipi Kapalı Cezaevine gönderilmişti.
Gazeteci yazar Yavuz Selim Demirağ hakkında soruşturma
Balıkesir'in Edremit ilçesinde belediye tarafından 13-21 Ağustos 2022 tarihleri arasında beşincisi düzenlenen kitap fuarında yaptıkları konuşmalardan dolayı CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır, eski CHP Balıkesir Milletvekili Mehmet Tüm, eski CHP İstanbul İl Başkan Yardımcısı Murat Akbaş, TİP Genel Başkanı Erkan Baş ve gazeteci yazar Yavuz Selim Demirağ hakkında Edremit Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldı.
26 Ağustos 2022 tarihinde yayınlanan habere göre, konuşmacılara Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu hakkında kullandıkları ifadeler için "Cumhurbaşkanına hakaret" (TCK 299) ve "Halkı kin ve düşmanlığa teşvik" (TCK 216) suçlamaları yöneltildi. AKP Edremit İlçe Başkanlığı da konuşmacılar hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulundu.
En az 69 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
26 Ağustos 2022 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 69 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.