Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
“Dezenformasyon” yasa tasarısı Meclis’te kabul edildi; Faruk Eren ve Furkan Karabay hakkında hapis cezası; Barış Barıştıran yeniden yargılandığı davada bir kez daha beraat etti; Meral Danyıldız haber takibi sırasında gözaltına alındı
“Dezenformasyon” yasa tasarısı Meclis’te AKP ve MHP oylarıyla kabul edildi
İktidarın “dezenformasyonla mücadele” iddiasıyla hazırladığı, kamuoyunda “sansür yasası” olarak bilinen Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 13 Ekim 2022 tarihinde TBMM Genel Kurulu'nda AKP ve MHP oylarıyla kabul edilerek yasalaştı.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Denetim Komitesi tarafından hazırlanan Türkiye raporunda, yasaya henüz tasarı aşamasındayken sert eleştiriler yöneltilmişti. İngiliz milletvekili John Howell ve Letonya milletvekili Boriss Cilevics tarafından ortak kaleme alınan rapor ve buna bağlı tavsiye karar tasarısı, İzleme Komitesinde 10 Ekim Pazartesi günü tartışılarak kabul edildi.
Venedik Komisyonu’nun yayımladığı görüş metninde yer alan, “dezenformasyon” yasa teklifinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından güvence altına alınan ifade özgürlüğüne “engel” teşkil ettiği yolundaki şikayetler, geçtiğimiz hafta rapora eklenmişti.
Teklif hafta boyunca Meclis’te gazeteciler ve muhalefet milletvekilleri tarafından protesto edildi. Parlamento muhabirleri, 11 Ekim’de TBMM'de görüşülen teklife karşı siyah maske takarak çalışmaları takip etti.
Yasanın 29. maddesiyle Türk Ceza Kanunu'na "halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçu ve 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası eklendi. Yasaya göre, internet haber siteleri de süreli yayın tanımı kapsamına alınacak. Tüm haber siteleri, yayınladıkları içerikleri saklamak zorunda olacak. İnternet haber sitesinin yasadaki hükme uymaması halinde Cumhuriyet Başsavcılığı iki hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden isteyecek.
Yasayla birlikte basın kartı başvurusu, niteliği ve türleri de belirlendi. Buna göre, basın kartı başvurusu İletişim Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek.
Yasaya yönelik eleştirilere ilişkin ayrıntıları haberimizde bulabilirsiniz.
Gazeteciler Faruk Eren ve Furkan Karabay hakkında hapis cezası
Gerçek Gündem Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Faruk Eren ve Gerçek Gündem editörü Furkan Karabay'ın "kamu görevlisine hakaret" (TCK 125) suçlamasıyla yargılandıkları davanın ikinci duruşması 13 Ekim 2022 günü İstanbul 30. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
İlk duruşması 4 Ekim 2022 tarihinde görülen davanın dokuz gün sonra yapılan ikinci duruşmasında gazeteciler Eren ve Karabay hakkında 2 yıl 3 ay hapis cezası verildi. Hâkim cezanın ertelenmesiyle ilgili hükümleri uygulamadı.
Furkan Karabay, “Yargıda 'Antalya' operasyonunda ‘İstanbul' ayrıntısı: Atanan savcılar neyin göstergesi?” başlıklı haberde, İstanbul Başsavcı Vekilleri Zafer Koç ve Yakup Ali Kahveci başta olmak üzere Antalya Adliyesinde yapılan görevlendirmeleri haberleştirmişti.
Savcı, gazeteci Beritan Canözer’in “propaganda” suçundan cezalandırılmasını istedi
Gazeteci Beritan Canözer hakkında, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek “zincirleme örgüt propagandası" (TMK 7/2) suçlamasıyla açılan davanın üçüncü duruşması 13 Ekim 2022 tarihinde Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Canözer'in katılmadığı duruşmada, avukatı Resul Temur hazır bulundu. Mahkeme, Canözer'in Yargıtayda temyiz incelemesinde olan davasının sonucunun beklenmesi kararından oy birliğiyle vazgeçti.
Savcı, Canözer’in üzerine atılı suçtan cezalandırılmasını istedi. Avukat Temur, mütalaaya karşı beyanda bulunmak için süre talep etti.
Mahkeme Temur’un talebini kabul ederek davayı 17 Kasım 2022 gününe erteledi.
Gazeteci Barış Barıştıran yeniden yargılandığı davada bir kez daha beraat etti
Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile patılan Özgür Gün TV’nin eski sorumlu müdürü Barış Barıştıran’ın “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamasıyla yeniden yargılandığı davanın dördüncü duruşması 13 Ekim 2022 günü Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Barıştıran’ın katılmadığı duruşmada avukatı Resul Temur hazır bulundu.
Esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, Barıştıran’ın üzerine atılı suçtan cezalandırılmasını istedi. Mahkeme, suçun işlendiği konusunda yeterli delil elde edilmediği gerekçesiyle Barıştıran’ın beraatına karar verdi.
Barıştıran hakkında, Diyarbakır’da 26 Mart 2016 tarihinde yapılan DTK olağanüstü kongresini canlı olarak yayınladığı gerekçesiyle dava açılmıştı. Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davanın 16 Mart 2021 tarihli karar duruşmasında Barıştıran’ın beraatına karar verilmişti. Duruşma savcısının itirazı üzerine dosya istinafa taşınmış, dosyayı inceleyen Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi, Barıştıran hakkındaki beraat kararını bozmuş ve dosyayı yeniden yargılama için ilk derece mahkemesine göndermişti.
Gazeteci Uğur Dündar ilk duruşmada beraat etti
Gazeteci Uğur Dündar hakkında, sosyal medya hesabından suç örgütü lideri Sedat Peker'i etiketleyerek paylaştığı bir tweet ve yaptığı bir konuşma gerekçe gösterilerek “suçu ve suçluyu övme” (TCK 215) suçlamasıyla açılan davanın ilk duruşması 12 Ekim 2022 günü Beykoz 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun şikayetiyle açılan davanın ilk duruşmasına Uğur Dündar ile avukatları Celal Ülgen, Ziya İlker Göktaş, Fahri Emeksiz, İsmail Tepecik, Hüseyin Burak Yeni, Barış Tepecik ve Yusuf Can Delipınar katıldı.
Esas hakkındaki mütalaasını veren duruşma savcısı yüksek yargı kararlarına göre, “suçu ve suçluyu övme” suçunun oluşabilmesi için işlenmiş bir suçun olması gerektiğini ve bu suçun övülmüş olması gerektiğini belirtti ve Dündar'ın söylemlerinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına göre ifade özgürlüğü kapsamında kaldığını söyledi.
Davayı karara bağlayan mahkeme, Dündar'ın atılı suçu işlediğine ilişkin her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delil bulunamadığını gerekçe göstererek, beraat kararı verdi.
MA muhabirleri Esra Solin Dal ve Ömer İbrahimoğlu gözaltına alındı
PKK lideri Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılması talebiyle 9 Ekim 2022 günü İstanbul genelinde düzenlenen “Özgürlük Yürüyüşü”nü takip eden Mezopotamya Ajansı (MA) muhabirleri Esra Solin Dal ve Ömer İbrahimoğlu gözaltına alındı.
Polis önce gazetecileri Kıraç Polis Karakoluna götürdü. Daha sonra Mimar Sinan Devlet Hastanesine götürülen Dal ve İbrahimoğlu, buradaki işlemlerin ardından serbest bırakıldı.
RTÜK’ten Halk TV’ye “yayın durdurma” cezası
Halk TV'de yer alan ve haftada iki kere ekranlarda olan “Sözüm Var” programı, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından verilen “yayın durdurma” cezası nedeniyle 10 Ekim 2022 tarihinde yayınlanamadı.
Programda yer alan gazeteciler Barış Terkoğlu ve Şirin Payzın kararı sosyal medya hesaplarından duyurarak tepki gösterdi.
Gazeteci Meral Danyıldız haber takibi sırasında gözaltına alındı
İstanbul’un Güngören ilçesine bağlı Tozkoparan Mahallesi’nde “kentsel dönüşüm” projesi kapsamında 14 Ekim 2022 günü yıkım için gelen polis ile mahalleli arasında çıkan olayları takip eden gazeteci Meral Danyıldız gözaltına alındı.
Çekim yaptığı bir evin polisler tarafından yıkıma gelinmesini görüntüledikten sonra polis tarafından gözaltı aracına bindirilen Danyıldız’ın önce üstü arandı. Daha sonra kendisine "talimat geldi bırakıyoruz" denilen gazeteci serbest bırakıldı.
Soylu’nun avukatının itirazı üstüne gazeteci Onur Öncü hâkim karşısına çıkacak
Gazeteci Onur Öncü, 3 Mayıs 2021 tarihli “Ülkenin başına Hortum Süleyman kesilmek isteyen bir İçişleri Bakanı var!” başlıklı yayın gerekçe gösterilerek “kamu görevlisine hakaret” (TCK 125) suçlamasıyla basit yargılama usulü ile görülen dava sonucu hakkında verilen beraat kararına İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun itiraz etmesi üzerine 19 Aralık 2022 tarihinde hâkim karşısına çıkacak.
O dönem #ÖZGÜRÜZ’de program yapan gazeteci Onur Öncü hakkında platformun Youtube kanalında yayınlanan program nedeniyle dava açılmıştı. Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianameyi kabul eden Küçükçekmece 22. Asliye Ceza Mahkemesi, davayı “basit yargılama usulü” ile görmeye karar vermişti.
Davayı 26 Temmuz 2022 tarihinde karara bağlayan Küçükçekmece 22. Asliye Ceza Mahkemesi, Öncü’ye isnat edilen suçun unsurlarının oluşmadığına kanaat getirmişti.
Soylu’nun avukatının basit yargılama usulü ile verilen beraat kararına itiraz etmesi üzerine Küçükçekmece 22. Asliye Ceza Mahkemesi, davanın genel yargılama usulü ile görülmesine karar verdi.
Sözcü muhabirinin evine asılsız ihbar baskını
Sözcü gazetesi muhabiri Sayime Başçı'nın İstanbul Şişli semtindeki evi 12 Ekim gecesi bir canlı bomba ihbarı gerekçe gösterilerek polisler tarafından basıldı. Kalabalık bir şekilde Sayime Başçı'nın oturduğu dairenin önüne gelen polisler, kapıyı koçbaşıyla kırarak içeri girdiler.
Olay anında Başçı evde yoktu fakat komşular olaya müdahale etmek istedi. Polisler tarafından önce ‘İçeri girin, karışmayın!' şeklinde uyarılan komşular daha sonra polisle, Adana'da bulunan Başçı'nın telefonla konuşmasını sağladılar ve ihbarın asılsız olduğu ortaya çıktı.
Gazeteci Adil Demirci’nin dosyası ayrıldı
Etkin Haber Ajansı (ETHA) muhabiri Adil Demirci ile Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) ve Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) üyelerinin de aralarında bulunduğu 20 kişinin “örgüt üyeliği” (TCK 314) ve “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamalarıyla yargılandığı davanın 13. duruşması 13 Ekim 2022 tarihinde İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Duruşmaya sanıklar katılmazken sanık müdafileri duruşma salonunda hazır bulundu.
Mahkeme, dosya kapsamı ve bazı sanıklar yönünden delil araştırmasının sürüyor olmasını nedeniyle Demirci dışında tüm sanıkların dosyasının ayrılmasına karar verdi. Dava 14 Mart 2023 tarihine erteledi.
Gazeteci İsmail Arı’nın davası ertelendi
BirGün gazetesi muhabiri İsmail Arı’nın yaptığı bir haber gerekçe gösterilerek “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek ve yaymak” (TCK 136) suçlamasıyla yargılandığı davanın üçüncü duruşması 11 Ekim 2022 günü İstanbul 58. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
P24 tarafından takip edilen duruşmada Arı’nın avukatı Tolgay Güvercin hazır bulundu.
Esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, 6 Ekim 2020 tarihinde gazetede yayımlanan “Kızılay Başkanı ile Genel Müdürü’ne kesilen para cezalarının belgelerine BirGün ulaştı” başlıklı şikayet konusu haberde Kızılay Başkanı Kerem Kınık’ın kişisel veri niteliğindeki banka hesap bilgilerinin yer aldığı ödeme dekontunun “karartmadan ve açıkça görülebilecek şekilde” yayınlandığını belirterek Arı’nın üzerine atılı suçtan cezalandırılmasını talep etti.
Avukat Güvercin’in esas hakkındaki mütalaaya karşı beyanda bulunmak için süre talebini kabul eden mahkeme, davayı 27 Ekim 2022 tarihine erteledi.
Ramazan Yurttapan ve Haydar Ergül’ün davası ertelendi
Demokratik Modernite Dergisi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ramazan Yurttapan ve dergi editörü Haydar Ergül’ün dergideki bir yazı gerekçe gösterilerek “Cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla yargılandıkları davanın ilk duruşması 11 Ekim 2022 günü İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
P24 tarafından takip edilen duruşmada Yurttapan ve Ergül ile taraf avukatları hazır bulundu.
Cumhurbaşkanı Eroğan’ın avukatı Berrin Karakurt, suçlamaya konu haberlerin basın özgürlüğü kapsamında kalmadığını belirterek Yurttapan ve Ergül’ün cezalandırılmasını istedi. Karakurt ayrıca davaya katılma talebinde bulundu.
Suçlamaya konu eserin sahibinin belli olduğunu belirten Yurttapan, “Basın Kanunu gereğince eser sahibinin belli olması nedeniyle benim sorumluluğum yoktur. Beraatımı talep ediyorum” dedi. Soruşturma aşamasında verdiği ifadesini tekrar eden Ergül ise “Düşünce ve kuram dergisi olduğu için insanlar bazen sert eleştiriler yapabiliyorlar. İçeriğe müdahale hakkım yoktur” diyerek beraatını istedi.
Suçlama konusu yazının yazarı olduğu gerekçesiyle Selçuk Uçar’ın tanık sıfatıyla dinlenmesine ve hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına karar veren mahkeme, suçtan zarar görme ihtimaline binaen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ve avukatının katılma talebini kabul etti. Dava 21 Şubat 2023 tarihine erteledi.
İddianamede Yurttapan ve Ergül’e yöneltilen suçlamaya derginin 37. sayısında Aysun Genç mahlası kullanılarak yazılan “Yeni Osmanlıcılık Türk Devletinin En Yozlaşmış Halidir” başlıklı yazıdaki ifadeler delil olarak gösteriliyor.
Savcı gazeteciler Görkem Kınacı, Uğur Şahin ve Uğur Koç için beraat istedi
Evrensel gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Görkem Kınacı, BirGün gazetesi Haber Müdürü Uğur Şahin ve birgun.net Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Uğur Koç’un Anayasa Mahkemesi üyesi İrfan Fidan’ın şikayeti üzerine “iftira” (TCK 267) ve “kamu görevlisine hakaret” (TCK 125) suçlamalarıyla yargılandıkları davanın ikinci duruşması 12 Ekim 2022 tarihinde Beykoz 6. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
P24 tarafından takip edilen duruşmada gazetecilerin avukatları Devrim Avcı ve Ülkü Şahin ile katılan İrfan Fidan’ın avukatı hazır bulundu.
Esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı sanıkların eylemlerinin ifade ve basın özgürlüğü kapsamında olduğunu, bu nedenle de üzerlerine atılı suçların unsurlarının oluşmadığını belirterek gazeteciler hakkında ayrı ayrı beraat karar verilmesini talep etti.
Gazetecilerin avukatları mütalaaya katıldıklarını söylerken Fidan’ın avukatı mütalaaya karşı beyanda bulunmak için süre talep etti. Talebi kabul eden mahkeme, davayı 19 Ekim 2022 gününe erteledi.
Gazeteci Can Dündar’ın davası Mart ayına ertelendi
Cumhuriyet gazetesi eski Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar hakkında, Özgür Gündem gazetesine destek amacıyla 2016 yılında düzenlenen Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği kampanyasına katılması nedeniyle “terör örgütlerinin açıklamalarını basmak ya da yayınlamak” (TMK 6/2) suçlamasıyla açılan davanın 17. duruşması 13 Ekim 2022 tarihinde İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Dündar ve avukatının katılmadığı duruşmada mahkeme, Dündar hakkında çıkarılmış olan yakalama kararının infazının ve istinabe evrakının dönüşünün beklenmesine karar verdi. Dava 30 Mart 2023 tarihine ertelendi.
Mahkeme, Ali Sönmez Kayar’ın dosyasını ayırdı
Etkin Haber Ajansı (ETHA) muhabiri Ali Sönmez Kayar’ın da aralarında bulunduğu dokuz kişinin “örgüt üyeliği” (TCK 314) suçlamasıyla yargılandıkları davada mahkeme, Kayar ve diğer üç sanığın dosyasını ayırdı.
İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesince yapılan yargılamanın 17 Mayıs 2022 tarihli duruşmasında Kayar’ın avukatı Gülhan Kaya, müvekkilinin “örgüt üyeliği” suçlamayla yargılandığı başka bir dava daha olduğunu söylemişti. Aynı suçlamayla birden fazla yapılamayacağını belirten Kaya, dosyanın İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesindeki dosya ile birleşmesini istemişti. Bunun üzerine İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi, İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesine birleştirme talebinde bulunulmasına karar vermişti.
İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi 9 Ağustos 2022 tarihinde, İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesinin talebini kabul etmiş ve dosyanın mahkemelerine gönderilmesini istemişti.
Talebin kabul edilmesi üzerine 20 Eylül 2022 tarihinde celse açan İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi, Kayar ile birlikte dört sanığın dosyasını ayırdı. Birleştirme kararını yazmasının ardından Kayar ve beraberindeki üç sanığın yargılanmasına İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesinde devam edilecek.
Rüstem Batum’un yargılandığı davada yakalama kararının infazı beklenecek
Gazeteci Rüstem Batum’un 2018 tarihli bazı sosyal medya paylaşımları nedeniyle “Cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla yargılandığı davanın üçüncü duruşması 12 Ekim 2022 tarihinde İstanbul 12. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü.
Yurt dışında yaşayan Batum’un katılmadığı duruşmada avukatları hazır bulundu. Batum’un avukatları, dosyaya daha önce sundukları yazılı savunmaların ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) Vedat Şorli kararının dikkate alınarak müvekkilleri hakkında derhal beraat verilmesini talep etti.
Savcı, esas hakkındaki mütalaasını hazırlamak için dosyanın tarafına gönderilmesini istedi. Mahkeme, Batum hakkındaki yakalama kararının infazının beklenmesine karar vererek davayı 6 Nisan 2023 tarihine erteledi.
Engin Eren’in davası Kasım ayına ertelendi
Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan DİHA eski muhabiri Engin Eren’in de aralarında bulunduğu 66 kişinin “örgüt üyeliği” (TCK 314), “2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenli Bölgeler Kanunu’na muhalefet” ve “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet” suçlamalarıyla yargılandığı davanın 31. duruşması 14 Ekim 2022 günü Batman 2. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü.
Henüz beyanda bulunmayan sanıklar hakkında zorla getirme emri düzenlenmesine karar veren mahkeme, esas hakkındaki mütalaaya karşı savunmaların hazırlanması için davayı 4 Kasım 2022 tarihine erteledi.
Davanın 3 Haziran tarihli duruşmasında esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, Eren’in üzerine atılı suçlardan cezalandırılmasını istemişti.
En az 68 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
14 Ekim 2022 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 68 gazeteci ve medya çalışanı tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.