Expression Interrupted

Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.

Öznur Değer

Öznur Değer

JinNews muhabiri Öznur Değer hakkında yaptığı haberler nedeniyle çeşitli soruşturmalar açıldı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Ekim 2022’de “terör örgütü üyeliği” şüphesiyle başlattığı bir soruşturma kapsamında dokuz şehirde düzenlenen ev baskınları sırasında gözaltına alındıktan sonra tutuklanan Değer, 16 Mayıs 2023 günü görülen ilk duruşmasının sonunda tahliye edilene kadar yedi ay süreyle cezaevinde kaldı.

“Halkı kin ve düşmanlığa tahrik” soruşturması

Mardin Kızıltepe Cumhuriyet Başsavcılığı, JinNews muhabiri Değer hakkında “halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik” şüphesiyle soruşturma başlattı. Değer, 1 Eylül 2021 tarihinde ifade vermek üzere savcılığa çağrılmasıyla soruşturmadan haberdar oldu. Savcılık sorgusu sırasında Değer’e 30 Temmuz 2021 tarihinde Konya’nın Meram ilçesinde Dedeoğulları ailesine yönelik ırkçı saldırı hakkındaki sosyal medya paylaşımları soruldu. Suçlama konusu yapılan paylaşımlar arasında Değer’in JinNews’ta yayımlanan haberleri de bulunuyordu. Soruşturma halen devam ediyor.

“Örgüt propagandası” soruşturması

Değer hakkında Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla başka bir soruşturma daha başlatıldı. 20 Temmuz 2022 tarihinde ifade vermek üzere savcılığa çağrılmasıyla soruşturmadan haberdar olan Değer’e Kızıltepe İlçe Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şube Müdürlüğü’nde alınan ifadesi sırasında haber takibi amacıyla çektiği ve kişisel sosyal medya hesabından paylaştığı fotoğraflar soruldu. Söz konusu fotoğraflar arasında Değer’in Demokratik Bölgeler Partisi’nin (DBP) 27 Şubat 2022 tarihinde Ankara’da yaptığı 6. Olağan Kongresi ve 21 Mart 2022’de Van’ın Erciş ilçesindeki nevruz kutlamalarında çektiği fotoğraflar yer aldı.

Soruşturmayı sonlandıran savcılık, Değer’in paylaşımlarında “terör örgütü propagandası yapmak” suçunun unsurlarının oluşmadığına kanaat getirerek takipsizlik kararı verdi.

“Geçinemiyoruz” davası

JinNews muhabiri Değer, Ankara Emek ve Demokrasi Güçlerinin hayat pahalılığını protesto etmek için 28 Kasım 2021 tarihinde Çankaya Belediyesi önünde gerçekleştirmek istediği “Geçinemiyoruz” eylemine yönelik polis müdahalesini görüntülemeye çalıştığı sırada saçları çekilerek ve fiziksel şiddete maruz bırakılarak ters kelepçeyle gözaltına alındı. İfadesi alınmak üzere Ankara İl Emniyet Müdürlüğüne götürülen Değer’in fotoğraf makinesine el konuldu. Değer, ifadesi alındıktan sonra serbest bırakıldı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Değer ve o gün gözaltına alınan 23 kişi hakkında “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” ve “görevi yaptırmamak için direnmek” suçlamalarıyla 19 Aralık 2022 tarihinde iddianame hazırladı.

İddianame savcısı, Değer’in gözaltına alınmadan önce JinNews basın tanıtım kartını gösterdiğini ifade etti ancak Cumhurbaşkanlığı İletişim Daire Başkanlığı tarafından verilen turkuaz basın kartının olmadığını vurguladı. Değer’in “eylem esnasında basın mesleğini icra yerine emniyet mensuplarının ikazlarına ve müdahalesine rağmen ayrılmamakta ısrar ederek emniyet mensuplarına yönelik basın mesleği ile bağdaşmayacak hareketlerde” bulunduğunu iddia eden savcı, Değer’in polisin kendisinin gazeteci olduğunu bildiği ve buna rağmen bilerek fiziksel şiddet uygulayarak kendisini gözaltına aldığı yönündeki ifadesine yer verse de bu ifadeye itibar etmeyerek Değer dâhil 24 kişinin her iki suçtan cezalandırılmasını talep etti.

İddianamenin Ankara 18. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından kabul edilmesi üzerine Değer ve diğer 23 kişinin yargılanmasına 8 Mayıs 2023 tarihinde başlandı.

Başka bir soruşturma kapsamında 29 Ekim 2022 tarihinde tutuklanan Değer, duruşmaya Sincan Kadın Kapalı Cezaevinden jandarma eşliğinde getirildi. Mahkeme, eyleme yönelik müdahale öncesi kolluğun herhangi bir uyarıda bulunup bulunmadığının görüntülerden tespit edilmesi için Ankara İl Emniyet Müdürlüğüne müzekkere yazılarak kamera görüntülerinin istenmesine karar verdi.

Davanın bir sonraki duruşması 27 Mayıs 2024 tarihinde görülecek.

“Örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklama

Değer, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 20 Ekim 2022 tarihinde “terör örgütü üyeliği” şüphesiyle başlattığı soruşturma kapsamında hakkında yakalama ve gözaltı emri çıkarılan 14 gazeteci arasında bulunuyordu. Soruşturma kapsamında 25 Ekim sabah saatlerinde dokuz şehirde eş zamanlı düzenlenen  ev baskınlarında Değer’in yanı sıra gazeteciler Diren Yurtsever, Deniz Nazlım, Berivan Altan, Zemo Ağgöz, Selman Güzelyüz, Habibe Eren, Hakan Yalçın, Emrullah Acar, Ceylan Şahinli ve eski MA stajyeri Mehmet Günhan gözaltına alındı.

26 Ekim’de ev hapsi şeklindeki adli kontrol tedbiriyle serbest bırakılan Ağgöz dışında 10 gazeteci savcılık sorgularının ardından sulh ceza hâkimliğine sevk edildi. Soruşturma savcısı, adli kontrol tedbirleri uygulanarak serbest bırakılmasını talep ettiği Mehmet Günhan dışında dokuz gazetecinin “örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklanmasını talep etti. Ankara 8. Sulh Ceza Hâkimliği, aralarında Değer’in de bulunduğu dokuz gazetecinin “örgüt üyeliği” suçunu işlediklerine dair “kuvvetli şüphe” olduğuna kanaat getirerek 28 Ekim’de tutuklanmalarına karar verdi.

Gözaltına alınan 11 gazeteci hakkında 8 Şubat 2023 tarihinde Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “silahlı terör örgütü üyeliği” suçlamasıyla iddianame düzenlendi.

İddianameyi gazetecilerin tutukluluğunun 102. gününde tamamlayan savcı, gizli ve açık tanık ifadelerini, çalıştıkları kurumları, çalıştıkları kurumun yayın politikasını, MA ve Fırat Haber Ajansı’nda (ANF) yayınlanan 129 haberi, haberlerde kullanılan dili, kendilerine ait olan ya da kendilerine ait olduğu iddia edilen sosyal medya hesaplarından yapılan paylaşımları, yapılan işyeri ve ev baskınlarında ele geçirildiği ve yasaklı olduğu iddia edilen kitap ve dergiler ile birlikte diğer dökümanları, haber takibi için katıldıkları etkinlikleri, meslektaşları ve haber kaynakları ile yaptıkları telefon görüşmelerini, Mali Suçları Araştırma Kurulu’ndan (MASAK) alınan mali raporları gazetecilere yönelttiği suçlamaya delil olarak gösterdi.

İddianame savcısı, gazetecilere iddianamenin birçok noktasında “sözde gazeteci/muhabir” ve gazetecilerin çalıştıkları MA ve JinNews’a “sözde haber ajansı” şeklinde hitap etti.

210 sayfalık iddianamede Değer’e ilişkin bölüme iki buçuk sayfa yer verildi. Değer’in savcılık ifadesinin kopyalanıp yapıştırıldığı bölüm ardından gizli tanık K8Ç4B3L1T5’in Değer hakkındaki beyanlarına yer veren iddianame savcısı, MASAK raporundan hareketle Değer hakkında “Jen News içerisinde faaliyet yürüten şahıslarla para transfer ilişkisinin olduğu, şüpheli adına açılmış herhangi bir banka hesabının olmadığı, SGK kaydının olmadığı, çok fazla sayıda uçak ile seyahat bilgisinin olduğu, soruşturma dosyasındaki diğer şüpheliler ile şüphelinin akrabalara arasında para transfer ilişkisinin olduğu, diğer şüpheliler gibi örgütsel gizlilik kurallarına dikkat ettiği” ifadelerini kullandı.

Kızıltepe Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Değer hakkında “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” şüphesiyle yürüttüğü soruşturmada yer alan sosyal medya paylaşımları da iddianamede suç unsuru olarak sunuldu.

Değer’in meslektaşı Zemo Ağgöz ile Ankara’nın Altındağ ilçesinde yaşayan Suriyeli göçmenlerin maruz kaldığı ırkçı saldırılar hakkındaki telefon konuşmasını “Suriyelileri provoke etmek” olarak yorumlayan iddianame savcısı, Değer’in evinde ele geçirildiği iddia edilen “yasaklı” yayınları da suç unsuru olarak sundu.

İlk duruşmada tahliye

İddianamenin Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edilmesi üzerine gazetecilerin yargılanmasına 16 Mayıs 2023 tarihinde başlandı. Değer ve celse arasında dosyası birleştirilen Hamdullah Bayram ile birlikte dosyada sanık sıfatıyla yer alan diğer gazeteciler duruşma salonunda hazır bulundu.

Savunmasını Kürtçe olarak yapan Değer, gözaltı sırasında fiziksel şiddet ve işkenceye maruz kaldığını anlattı. Gözaltı süresi boyunca hücrede tutularak hastaneye götürülmediğini ve buna rağmen dosyada “darp yoktur” tespiti içeren sağlık raporu olduğunu vurgulayan Değer, savunmasında iddianamedeki eksik ve yanlış bilgilere dikkat çekti. Çalıştığı ajansın dahi iddianamede yanlış yazıldığını ifade eden Değer, evine yönelik baskını gerçekleştiren Kızıltepe İlçe Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanan el koyma tutanağında yalnızca telefonuna el konulduğunun görülebileceğini söyledi.

Duruşma sonunda ara kararlarını açıklayan mahkeme heyeti, aralarında Değer’in de bulunduğu dokuz gazetecinin imza yükümlülüğü ve yurt dışına çıkış yasağı şeklinde adli kontrol tedbirleri uygulanarak tahliyelerine karar verdi.

Davanın ikinci duruşması 5 Temmuz 2023 tarihinde görüldü. P24 tarafından takip edilen duruşmaya Değer katılmazken Deniz Nazlım, Selman Güzelyüz, Mehmet Günhan, Hakan Yalçın ve Zemo Ağgöz duruşmada hazır bulundu. Duruşmada dinlenen gizli tanık K8Ç4B3L1T5, devlet adına Kürt basınında çalıştığını ifade etti. Gizli tanık, dosya kapsamında yargılanan gazeteciler hakkında açık kaynaklardan erişilebilecek bilgileri tekrar etti.

Davanın üçüncü duruşması, 26 Ekim 2023 tarihinde görüldü. Deniz Nazlım ve Hakan Yalçın’ın katıldığı duruşmada açık tanık Hüseyin Durudeniz dinlendi. “Örgüt üyeliği” suçundan aldığı cezanın infazı kapsamında bulunduğu cezaevinden SEGBİS aracılığıyla duruşmaya katılan Durudeniz, iddianamede “terör örgütü talimatıyla faaliyet gösterdiği” iddia edilen ajansların örgüt ile bağı olup olmadığını bilmediğini ifade etti. Emniyetteki ifadesinin kendisine daha sonradan imzalatıldığını belirten Durudeniz, gazetecilerin gerçek isimlerini de bilmediğini söyledi.

Açık tanık ifadesi ve savunmanın beyanlarından sonra ara kararını açıklayan mahkeme heyeti, duruşmaya katılmayan açık tanık Özgür Baran hakkında zorla getirme emri çıkarılmasına karar verdi. Açık tanık Durudeniz’in gazetecilerle ilgili teşhis işlemlerinin yapılabilmesi için emniyete müzekkere yazılmasına karar veren mahkeme, gazetecilerin dijital materyallerinin iade edilmesi taleplerini reddetti. Davanın bir sonraki duruşması 18 Ocak 2024 tarihinde görülecek.

Haber takibi sırasında engellenen Değer’e soruşturma açıldı

Değer, 28 Mayıs 2023 tarihinde Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunu takip etmek için gittiği Mardin’in Kızıltepe ilçesinde Sıtkı Türkoğlu İlkokulunda AKP Milletvekili Faruk Kılıç’ın koruması ve danışmanı tarafından hedef alınarak görüntü çekmesi engellendi.

Fiziksel müdahale ve tehditlere de maruz kalan Değer, şikâyetçi olmak için Kızıltepe İlçe Emniyet Müdürlüğüne gitti. Burada “kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret”, “özel hayatın gizliliğini ihlal” ve “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak” suçları yönünden ifadesi alınan Değer’in telefonuna da Faruk Kılıç’ın talebi üzerine el konuldu.

Kızıltepe Cumhuriyet Başsavcılığı, Değer hakkında “görevi yaptırmamak için direnmek”, “hakaret” ve “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak” şüphesiyle soruşturma başlattı. Yaklaşık dört ay sonra soruşturmayı sonlandıran savcılık, Değer’e isnat edilen suçları destekleyecek ve kamu davası açmaya yetecek somut ve inandırıcı delil bulunmadığını belirterek takipsizlik kararı verdi.

Yukarı