Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
Bir haftada en az 5 gazeteci çeşitli suçlamalarla hapis veya para cezasına çarptırıldı; Yargıtay, Cumhuriyet davasında verilen mahkûmiyet kararlarını bozdu; Türkiye’de en az 131 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde
Barış Akademisyenleri yargılamalarında 103 beraat kararı
“Bu suça ortak olmayacağız” başlıklı barış bildirisini imzaladıkları için “terör örgütü propagandası yapmak” suçlamasıyla yargılanan akademisyenlerin başvurusuna ilişkin Anayasa Mahkemesi’nin Temmuz ayında verdiği hak ihlâli kararının ardından iki hafta içinde 100’ün üzerinde akademisyen hakkında beraat kararı verildi.
Diyarbakır’da 3, İstanbul’da 98 ve İzmir’de 2 olmak üzere devam eden davalar kapsamında, yeni adlî yılın başlangıcı olan 2 Eylül 2019 tarihinden 13 Eylül 2019 tarihine kadar toplam 103 akademisyen beraat etti.
Yargıtay, Cumhuriyet davasında verilen mahkûmiyet kararlarını bozdu
Cumhuriyet gazetesinin eski çalışanlarına “terör örgütüne bilerek ve isteyerek yardım etmek” suçundan hapis cezası veren yerel mahkeme kararının temyiz incelemesini tamamlayan Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 12 Eylül 2019 günü açıkladığı kararında Akın Atalay, Orhan Erinç, Murat Sabuncu, Aydın Engin, Hikmet Çetinkaya ve Ahmet Şık hakkındaki mahkûmiyet hükümlerini bozdu.
Daire, beş yılın altında ceza alan Önder Çelik, Bülent Utku, Güray Öz, Musa Kart, Hakan Kara ve Mustafa Kemal Güngör için de infaz durdurma ve tahliye kararı verdi. Kararla birlikte beş eski Cumhuriyet çalışanı 12 Eylül gece saatlerinde Kocaeli’deki Kandıra F Tipi Kapalı Cezaevi’nden tahliye edildi.
Yargıtay’ın bozma kararıyla ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Deniz Yücel’in açtığı tazminat davası ikinci kez reddedildi
Alman Die Welt gazetesinin eski Türkiye temsilcisi Deniz Yücel’in haksız gözaltı ve tutukluluk nedeniyle Türkiye aleyhine açtığı tazminat davasının yeniden görülmesine 12 Eylül 2019 günü İstanbul 17. Ağır Ceza Mahkemesi’nde başlandı.
Yücel’in 2 milyon 980 bin TL tazminat talebiyle açtığı dava, 25 Eylül 2018 tarihinde reddedilmişti. Yücel’in avukatı karara istinaf mahkemesinde itiraz etmişti. İtirazı değerlendiren İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 19. Ceza Dairesi, 8 Mayıs 2019 tarihinde kararı bozmuş, Yücel’in gözaltı ve tutuklama ile ilgili zararının tespit edilmesine karar vermişti.
İstinaf mahkemesinin kararının ardından yeniden görülen davanın P24’ün izlediği ilk duruşmasında mahkeme, davayı yine reddetti. Konu ile ilgili ayrıntılı bilgiye bu bağlantıdan erişilebilir.
Gazeteci Cem Şimşek’e beraat ve para cezası
Evrensel gazetesi eski Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Cem Şimşek’in, gazetede 2018 yılının Temmuz ayında yayımlanan bir haberde Bakan Berat Albayrak’a “hakaret” edildiği ve habere ilişkin “düzeltme ve cevap metninin yayınlanmadığı” suçlamalarıyla yargılandığı davanın dördüncü duruşması 12 Eylül günü Bakırköy 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Duruşma sonunda hükmünü açıklayan hâkim, Şimşek’in “hakaret” suçundan beraatine, “düzeltme ve cevap metninin usûlüne uygun yayımlanmaması” gerekçesiyle ise Şimşek ve gazetenin sahibi Cemal Dursun’un 41.666 TL para cezasına çarptırılmalarına hükmetti. Gazetenin avukatları, para cezası için istinaf mahkemesine itirazda bulunacaklarını ifade etti.
Barış İnce’ye “cumhurbaşkanına hakaret” suçundan hapis cezası
BirGün gazetesi eski Yazı İşleri Müdürü Barış İnce, “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandığı bir davada yaptığı savunma nedeniyle aynı suçlamayla açılan ikinci davanın yeniden yargılamasında hapis cezasına çarptırıldı.
İnce, yargılandığı bir hakaret davasında mahkemeye akrostiş usulüyle yazdığı bir yazıyı savunma olarak vermişti. Bu savunma “Cumhurbaşkanına hakaret” olarak değerlendirilmiş, İnce hakkında yeni bir dava açılmıştı. Bu davadan hapis cezası alan İnce Yargıtay’a başvurmuş, karar bozulmuştu. Yargıtayın bozma ilamının arından yeniden yargılama yapan İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi, 12 Eylül 2019 günü görülen duruşmada İnce’yi 11 ay 20 gün hapis cezasına çarptırdı. Mahkeme, hükmün açıklanmasını geri bıraktı.
Gazeteci Cihan Acar ve avukat Veysel Ok’a 5’er ay hapis cezası verildi
Kapatılan Özgür Düşünce gazetesinde 25 Aralık 2015 tarihinde yayımlanan “Yargıda tek renk hâkim dönemi” başlıklı söyleşi nedeniyle gazeteci Cihan Acar ve avukat Veysel Ok’a Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi kapsamında “Devletin yargı organlarını alenen aşağılama” suçlamasıyla açılan davanın karar duruşması 12 Eylül 2019 günü İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Duruşma sonunda hükmünü açıklayan mahkeme, her iki sanığa 5’er ay hapis cezası verdi. Hükmün açıklanması geri bırakıldı.
P24 tarafından izlenen duruşma ile ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Gazeteci Oktay Candemir hakkında soruşturma başlatıldı
Gazeteci Oktay Candemir hakkında, Van’da düzenlenen HDP İl Kongresini mizahi bir dille anlattığı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile HDP kongresinin fotoğrafını paylaşarak yazdığı “Cumhurbaşkanı Erdoğan HDP Kongresindeki coşkuyu izlerken” şeklindeki paylaşımı gerekçesiyle Van Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldı.
Candemir, “cumhurbaşkanına hakaret” iddiasıyla başlatılan soruşturma kapsamında avukatı Cahit Ertan'la birlikte emniyete giderek ifade verdi.
Candemir, hakkında son iki yıl içinde 26 dava açıldığını belirtti.
Uğur Dündar’a verilen hapis cezası “kitap okuma” yaptırımına çevrildi
Gazeteci Uğur Dündar, 2014 yılında yazdığı bir köşe yazısında AKP İzmir Milletvekili Binali Yıldırım’a hakaret ettiği iddiasıyla yeniden yargılandığı davada Küçükçekmece 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 11 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı. Dündar'ın daha önceden kasıtlı suçtan mahkûm olduğunu belirten mahkeme, hükmün açıklanmasını geriye bırakmadı.
Dündar'ın yaşı, kişiliği, sosyal ve ekonomik durumu ile yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığı dikkate alan mahkeme, Dündar’a verilen hapis cezasını Türk Ceza Kanunu’nun 50. maddesi uyarınca seçenek yaptırıma çevirdi. Buna göre Dündar’ın 5 ay 25 gün süreyle haftada en az 2 saat olmak kaydıyla üniversite kütüphanesinde “şerefe karşı suçlar” konusunda makale, tez ve kitap okumasına karar verildi.
Küçükçekmece 2. Asliye Ceza Mahkemesi, 9 Ekim 2015’te Dündar’ı “hakaret” suçundan 11 ay 20 gün hapis cezasına çarptırmıştı. Kararın Yargıtay tarafından bozulması üzerine, dava Küçükçekmece 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde yeniden görülmeye başlanmıştı.
Mümtazer Türköne’nin “cumhurbaşkanına hakaret” davası ertelendi
Tutuklu köşe yazarı ve akademisyen Mümtazer Türköne’nin 16 Mart 2014 tarihinde kaleme aldığı bir yazısı nedeniyle “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandığı davanın beşinci duruşması 11 Eylül 2019 günü Bakırköy 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Mahkeme, savunması için Türköne’ye süre vererek davayı 15 Ekim 2019 tarihine erteledi.
P24 tarafından izlenen duruşma ile ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Max Zirngast, 3 ay tutuklu kaldığı davada beraat etti
Avusturyalı gazeteci ve araştırmacı Max Zirngast ve üç diğer sanığın “terör örgütüne üye olmak” suçlamasıyla yargılandıkları davanın 11 Eylül 2019 günü görülen ikinci duruşmasında mahkeme, tüm sanıkların beraatine hükmetti.
Mütalaasını sunan duruşma savcısı, “sanıkların örgüte üyelikleri tespit edilemediğinden” haklarında beraat kararı verilmesini talep etti.
Ankara 26. Ağır Ceza Mahkemesi, savcının talebi doğrultusunda Max Zirngast, Mithatcan Türetken, Hatice Göz ve Burçin Tekdemir’in haklarındaki suçlamadan beraatine karar verdi.
P24 tarafından izlenen duruşma ile ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Wikipedia başvurusu AYM Genel Kurulu’na sevk edildi
Anayasa Mahkemesi (AYM) Birinci Bölüm, Wikipedia’ya Türkiye’den erişimin engellenmesine ilişkin yapılan ifade özgürlüğü ihlâli başvurusunu 11 Eylül 2019 günü görüştü. Başvurunun AYM Genel Kurulu’na sevk edilmesine karar verildi.
Türkiye, 29 Nisan 2017 tarihinde “terör iltisakı” gerekçesiyle Türkiye’den Wikipedia’nın tüm sürümlerine erişim yasağı getirmişti. Wikimedia Vakfı, erişim yasağının kalkması için AYM’ye bireysel başvuruda bulunmuştu.
Evrensel yazarı Yusuf Karataş’ın yargılandığı dava Aralık ayına ertelendi
Evrensel gazetesi yazarı Yusuf Karataş’ın “örgüt kurmak ve yönetmek” suçlamasıyla yargılandığı davanın altıncı duruşması 11 Eylül 2019 günü Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Demokratik Toplum Kongresi (DTK) toplantılarından elde edilen konuşma kayıtları esas alınarak açılan davada Karataş’ın 15 yıldan 22 buçuk yıla kadar hapsi isteniyor.
P24 tarafından izlenen duruşmada, Karataş ile avukatı İsmail Koç hazır bulundu. Heyet değişikliği nedeniyle önceki duruşma zabıtları okundu. Karataş’ın ses kayıtlarına ilişkin İstanbul Adlî Tıp Kurumu’ndan beklenen raporun henüz gelmediği kayda geçirildi.
Savcı, Karataş’a uygulanan adlî kontrol tedbirinin devamını ve Adlî Tıp Kurumu’ndan gelecek raporun beklenmesini talep etti.
Sonrasında söz alan Karataş, hakkında uygulanan yurtdışına çıkış yasağının gazetecilik faaliyetlerini engellediğini ve bu tedbirin bu aşamada bir cezaya dönüşmüş olduğunu ifade etti.
Karataş’ın ardından söz alan avukatı ise yapılan dinlemelerin usulsüz olduğunu belirterek, Karataş’ın hazırlık dosyasına hangi tarihte şüpheli olarak kaydedildiğinin Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan sorulmasını talep etti. Karataş’ın ses kayıtlarına ekleme yapıldığını düşündüklerini belirten avukat Koç, bu nedenle yeniden çözümleme talep etti. Koç ayrıca Karataş’a uygulanan yurtdışına çıkış yasağının kaldırılmasını talep etti.
Ara kararını açıklayan mahkeme, Karataş’ın yurtdışına çıkış yasağının kaldırılması talebini reddetti. Karataş’ın soruşturma dosyasına hangi tarihte şüpheli olarak kaydedildiğinin Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan sorulmasına karar veren mahkeme, ses kaydının tekrar çözümlenmesi yönündeki talebin ise Adlî Tıp raporu geldikten sonra değerlendirilmesine karar vererek davayı 25 Aralık 2019 tarihine erteledi.
Ayşegül Doğan’ın davası Aralık ayına ertelendi
KHK ile kapatılan İMC TV’nin program koordinatörü Ayşegül Doğan hakkında da yine “silahlı örgüt kurmak ve yönetmek” suçlamasıyla açılan davanın görülmesine 11 Eylül 2019 günü Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam edildi. Doğan’ın sağlık sorunları nedeniyle katılmadığı duruşmada, avukatları hazır bulundu.
Duruşmada, DTK binasından alındığı iddia edilen ses kayıtlarının Ayşegül Doğan'a ait olup olmadığının tespiti için ses karşılaştırmaya ilişkin yazılan müzekkereye henüz cevap verilmediği belirtildi. Sanığın hangi tarihte soruşturma dosyasına şüpheli olarak kaydedildiğinin Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan sorulmasını kararlaştıran mahkeme, bu davayı da 25 Aralık gününe erteledi.
Yeniden yargılama öncesi Ahmet Altan ve Nazlı Ilıcak’ın tahliye talepleri yine reddedildi
İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi, Yargıtay’ın, “Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçundan değil ancak “Örgüte yardım” suçlamasıyla yargılanabileceklerine karar verdiği ve 3 yılı aşkın süredir tutuklu bulunan Ahmet Altan ve Nazlı Ilıcak’ın tahliye taleplerini yine reddetti. Mahkeme, kararına gerekçe olarak Anayasa Mahkemesi’nin Ahmet Altan ve Nazlı Ilıcak’ın bireysel başvurularını reddetmesini gösterdi.
Ahmet Altan ile Mehmet Altan’ın avukatı Figen Albuga Çalıkuşu ise, 9 Eylül günü Hakimler ve Savcılar Kurulu’na (HSK) her gün dilekçe verme eylemi başlattı. Çalıkuşu dilekçesinde, yargılamanın başından bu yana tarafsız davranmadığı gerekçesiyle İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi heyetinin değiştirilmesini talep etti.
İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi, Ahmet Altan, Mehmet Altan, Nazlı Ilıcak ve üç diğer sanık hakkında Şubat 2018’de verdiği ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından bozulmasının ardından 8 Ekim 2019 tarihinde davayı yeniden görecek.
Sağlık durumu nedeniyle tahliye edilen gazeteci Metin Duran yeniden tutuklandı
Sağlık durumu nedeniyle 2018 yılında Sincan Cezaevinden tahliye edilen yüzde 93 engelli gazeteci Metin Duran, Adlî Tıp Kurumu tarafından verilen “cezaevinde kalamaz” raporunun süresinin dolmasının ardından 10 Eylül 2019 günü yeniden tutuklandı.
Duran, tutuklanmasının ardından sağlık durumu nedeniyle cezaevinden Mardin Devlet Hastanesine sevk edildi. Sağlık kurulu, Duran’ın cezasının bir yıl daha ertelenmesi yönünde Adlî Tıp Kurumu Sağlık Kurulu heyetine görüş bildirdi. Duran’ın durumuna ilişkin son karar ATK’dan gelecek raporla belli olacak.
Duran, hakkında “Örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek” suçundan verilen 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası onandıktan sonra 30 Mart 2018’de tutuklanarak cezaevine gönderilmiş, ATK’nın “cezaevinde kalamaz” raporu sonrası 17 Eylül 2018’de tahliye edilmişti.
TV10 çalışanlarının duruşmasına izleyiciler alınmadı
Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan TV10 kanalının çalışanları Kemal Demir ve Kemal Karagöz’ün “örgüt üyeliği” suçlamasıyla yargılandığı davanın ikinci duruşması 10 Eylül 2019 günü İstanbul 28. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Duruşmayı izlemek üzere adliyeye gelen ve aralarında P24’ün de bulunduğu sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve gazeteciler mahkeme başkanının talimatıyla duruşma salonuna alınmadı.
Duruşma tutanağından edinilen bilgiye göre, mahkeme ara Demir ve Karagöz’ün yurtdışına çıkış yasağının devamına hükmederek davayı 14 Kasım 2019 tarihine erteledi.
Duruşma ile ilgili habere bu bağlantıdan erişilebilir.
Fikret Başkaya’nın yargılandığı davada savcı ceza talep etti
Yazar ve akademisyen Fikret Başkaya’nın Kasım 2016’da Özgür Üniversite sitesinde yayımlanan bir yazısı nedeniyle “terör örgütü propagandası yapmak” suçundan beş yıla kadar hapis istemiyle yargılandığı davanın ikinci duruşması 10 Eylül 2019 günü Ankara 21. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
P24 tarafından izlenen duruşmada Başkaya ve avukatları mahkemede hazır bulundu.
Duruşmada esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, Başkaya’nın yazısında “terör örgütünün cebir ve şiddet içeren eylemlerini övdüğü” gerekçesiyle TMK’nın 7/2. maddesi uyarınca cezalandırılmasını talep etti. Savcı ayrıca, “‘Türkiye Cumhuriyeti devletini ve organlarını aşağılama’ suçunu oluşturabiliecek yazılar bulunma ihtimali değerlendirilerek” Başkaya hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvuruda bulunulmasını istedi.
Başkaya ve avukatı Levent Kanat, mütalaaya karşı savunmalarını hazırlamak için mahkemeden süre talep etti. Bu sırada avukat Kanat, ek bir beyanda bulunmak için söz istedi ancak mahkeme heyeti Kanat’a izin vermedi.
Duruşma sonunda açıkladığı ara kararında Başkaya ve avukatının savunma için süre talebini kabul eden mahkeme, davayı 22 Kasım 2019 tarihine erteledi.
Savcı, Özgür Gündem dayanışma davasında verilen beraat kararını temyiz etti
Kapatılan Özgür Gündem gazetesi ile dayanışma amacıyla başlatılan “Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeni” kampanyasına katılan Erol Önderoğlu, Ahmet Nesin ve Şebnem Korur Fincancı’nın “örgüt propagandası” suçlamasıyla yargılandığı davada verilen beraat kararı savcı tarafından temyiz edildi. Savcının kararı temyiz etmesiyle dava, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’ne taşındı.
Mezopotamya Ajansı muhabiri Polat için ceza talep edildi
Kapatılan Özgürlükçü Demokrasi gazetesinin dağıtımcılığını yaptığı dönemde sosyal medya paylaşımları nedeniyle gözaltına alınan ve evinde dağıtımını yaptığı eski gazete sayılarının bulunması nedeniyle hakkında “örgüt üyeliği” suçlamasıyla dava açılan Mezopotamya Ajansı muhabiri Barış Polat’ın yargılanmasına 10 Eylül 2019 günü Gaziantep 7. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam edildi.
Duruşmada hakkındaki suçlama ve delillere dair savunma yapan Polat, üzerine atılı suçlamayı reddetti. Mütalaasını sunan savcı, Polat’ın “örgüt üyeliği” suçundan cezalandırılmasını talep etti. Mahkeme, mütalaaya karşı son savunmanın hazırlanması için davayı 7 Ocak 2020 tarihine erteledi.
Jin News muhabiri Melike Aydın’a 15 ay hapis cezası verildi
Jin News muhabiri Melike Aydın, 2006 yılında yaptığı bir sosyal medya paylaşımı nedeniyle yargılandığı davanın 9 Eylül 2019 günü Bayraklı Adliyesi 20. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen ikinci duruşmasında 1 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. Hükmün açıklanması geri bırakıldı.
Aydın, 2 Şubat 2019’da haber takibi için gittiği Aydın’dan İzmir’e dönerken yapılan yol kontrolü sırasında polislerce gözaltına alınmıştı. İfadesinin ardından serbest bırakılan Aydın hakkında sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek ‘örgüt propagandası yapmak’ suçlamasıyla dava açılmıştı.
Cezaevindeki gazeteciler ve medya çalışanları listesi
Son tahliyelerin ardından, 13 Eylül 2019 tarihi itibarıyla Türkiye’de en az 131 gazeteci ve medya çalışanı hâlen tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde bulunuyor.
Ayrıntılı listeye bu bağlantıdan erişilebilir.