Türkiye’de ifade özgürlüğüne yönelik baskının öncelikli hedefi gazeteciler ve akademisyenler. Yüzlerce gazeteci ve akademisyen hakkında soruşturma açıldı, birçoğu tutuklandı. Bu site ifade özgürlüğünü kullandığı için soruşturma ve kovuşturmaya uğrayanlar hakkındaki yasal süreci takip etmektedir.
Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı ve Cumhuriyet gazetesinin imtiyaz sahibi olan Orhan Erinç aynı zamanda gazetenin köşe yazarlarındandır.
81 yaşındaki Erinç hakkında Cumhuriyet gazetesine yönelik operasyon kapsamında evinde arama kararı alındı; yaşı dolayısıyla gözaltı kararı alınmadığı bildirildi.
16 Kasım 2016 tarihinde soruşturma kapsamında savcılığa ifade veren Erinç’e savcılıkta Cumhuriyet’te yayımlanan bazı haberler ve haber başlıkları, tanık ifadeleri, ve Cumhuriyet Vakfı’nın gayrimenkul satışları soruldu.
Daha sonra hazırlanan ve Erinç’le birlikte toplam 19 Cumhuriyet yönetici ve çalışanının sanık olarak yer aldığı iddianamede, Erinç hakkında “terör örgütü üyesi olmamakla birlikte terör örgütüne yardım etmek” ve “hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanmak” suçlamalarıyla 11.5 yıldan 43 yıla kadar hapis cezası isteniyor.
Erinç hakkındaki suçlamalara dayanak olarak, 15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardında olmakla suçlanan ve “Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması (FETÖ/PDY)” olarak adlandırılan grupla bağlantılı olarak haklarında soruşturma açılan kişilerle ve grubun gizli mesajlaşma programı olduğu söylenen ByLock kullanıcılarıyla iletişim kaydı bulunması ve Cumhuriyet Vakfı yönetim kurulu seçimleriyle ilgili tanık ifadeleri gösterildi. Savcılık, tanık ifadelerine dayanarak Erinç’in diğer vakıf yönetim kurulu üyeleriyle birlikte hareket ederek 2013’ten itibaren Cumhuriyet gazetesinin yayın politikasında “radikal bir değişiklik” yaptığını ve Cumhuriyet gazetesinin “FETÖ/PDY-PKK/KCK-DHKP/C gibi silahlı terör örgütlerinin eylemlerini meşru göstermeye yönelik” yayın yaptığını öne sürdü.
43 yıla kadar hapis cezası istemiyle tutuksuz olarak yargılanan Orhan Erinç hâkim karşısına ilk kez 24 Temmuz 2017 günü çıktı. Beş gün süren duruşmanın dördüncü gününde savunma yapan bir gazetenin yayın politikasının değişikliğini sorgulamanın ceza mahkemelerinde yapılamayacağını söyledi. Erinç, “Bu konunun ağır ceza mahkemesinde tartışılmasını anlamıyorum” dedi.
28 Temmuz'da ara kararını açıklayan mahkeme tutuklu sanıkların yedisini yurtdışı yasağı şartıyla serbest bırakırken dördü gazeteci beş tutuklu sanığın tutukluluklarının devamına karar verdi.
Davanın ikinci duruşması ise 11 Eylül’de Silivri Cezaevi yerleşkesindeki duruşma salonunda görüldü. Tahliye kararı çıkmayan duruşmayla ilgili habere buradan ulaşılabilir.
Davada üçüncü duruşma 25 Eylül günü Çağlayan’da görüldü. Üç tanığın dinlendiği duruşmanın sonunda Cumhuriyet köşe yazarı Kadri Gürsel tahliye edildi.
Davanın 31 Ekim’de görülen dördüncü duruşmasında adlî bilişim uzmanı Tuncay Beşikçi ByLock kullanımıyla ilgili ifade verdi. Duruşmada mahkemeye soruşturma savcısınca gönderilen yeni bir belge sanık avukatlarının itirazına rağmen sunulurken yine tahliye kararı çıkmadı.
Davanın 25 ve 26 Aralık’ta görülmesi planlanan duruşması ise tutuklu sanıklardan Ahmet Şık’ın savunmasının “siyasi” olduğu gerekçesiyle kesilip Şık’ın salon dışına çıkarılmasıyla beklenenden kısa bir sürede sona erdi. Duruşmanın ilk günü mahkeme başkanının Şık’ı “duruşma düzenini bozma” gerekçesiyle salon dışına çıkarttırmasının ardından Cumhuriyet avukatları reddi hâkim talebinde bulundu. Mahkeme heyeti bunun üzerine duruşmada dinlenmesi beklenen iki tanığın dinlenmesinin mümkün olmayacağına karar verdi ve ara karara geçildi. Mahkeme ara kararında tüm tutuklu sanıkların tutukluluk hallerinin ve diğer sanıklara uygulanan adlî kontrol tedbirlerinin devam etmesine hükmederken davayı 9 Mart 2018 tarihine erteledi.
Erinç'in tutuksuz olarak yargılandığı davanın 9 Mart 2018 günü Silivri’de görülen altıncı duruşmasında mahkeme tutuklu üç sanıktan Genel Yayın Yönetmeni Murat Sabuncu ve muhabir Ahmet Şık’ın tahliyesine karar verirken, İcra Kurulu Başkanı Akın Atalay’ın tutukluluk hâlinin devamına hükmetti.
İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi ara kararında dava dosyasının esas hakkında mütalaa için savcıya gönderileceğini açıkladı ve bir sonraki duruşmanın 16 Mart’ta yine Silivri'de görülmesine karar verdi.
Cumhuriyet davasının 16 Mart’ta görülen yedinci duruşmasında mütalaasını açıklayan savcı, gazetenin imtiyaz sahibi Orhan Erinç dahil 13 yazarı ve çalışanı hakkında “örgüte üye olmamakla birlikte örgüte yardım” suçundan 7,5 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası talep etti.
Mahkeme, esas hakkında mütalaaya karşı savunmaların alınacağı bir sonraki duruşmanın 24-27 Nisan tarihleri arasında dört gün boyunca Silivri’de görülmesine hükmetti.
Davanın 25 Nisan günü sona eren karar duruşmasında 14 gazete çalışan ve yöneticisi hakkında 8 yıl 1 ay 15 güne varan hapis cezaları verildi. 82 yaşındaki Cumhuriyet Vakfı Başkanı Orhan Erinç'e “terör örgütüne yardım” suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
Mahkeme tüm sanıkların “görev nedeniyle güveni kötüye kullanmak” suçlamasından beraatlerine karar verirken, mahkûmiyet alan tüm tutuksuz sanıklara adlî kontrol uygulanmasına karar verdi.
İstinaf mahkemesi kararı
İstinaf mahkemesi olarak görev yapan İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi 18 Şubat 2019 tarihinde ilk derece mahkemesinin kararını onadı.
Mahkeme, İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararında “usule ve esasa ilişkin herhangi bir hukuka aykırılığın bulunmadığı, delillerde ve işlemlerde herhangi bir eksiklik olmadığı, ispat bakımından değerlendirmenin yerinde olduğu” gerekçesiyle istinaf başvurularının reddine karar verdi.
Kararın tam metnine bu bağlantıdan ulaşılabilir.
Karar, beş yılın altında hapis cezasına çarptırılan Kadri Gürsel, Bülent Utku, Güray Öz, Musa Kart, Hakan Kara, Mustafa Kemal Güngör, Önder Çelik ve Emre İper’in cezalarının kesinleştiği anlamına geliyor.
Beş yılın üzerinde hapis cezalarına çarptırılan Orhan Erinç, Ahmet Şık, Akın Atalay, Aydın Engin, Murat Sabuncu ve Hikmet Çetinkaya yönünden ise kararın Yargıtay’da temyiz yolu açık bulunuyor.
Yargıtay kararı
Cumhuriyet davası kapsamında beş yıldan fazla hapis cezası alan Orhan Erinç’in, temyiz başvurusunu değerlendiren Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 16 Temmuz 2019 tarihinde hazırladığı tebliğnamede, Erinç’e “silahlı terör örgütüne yardım etme” suçundan verilen hapis cezasının bozulmasını ve beraatine karar verilmesini talep etti.
12 Eylül 2019 tarihinde dosyayı karara bağlayan Yargıtay 16. Ceza Dairesi, Erinç hakkında “örgüte yardım suçunun” oluşmadığını ve beraatinin gerektiğini belirterek Cumhuriyet davasında verilen kararlar için bozma isteyen Yargıtay Başsavcılığı’nın tebliğnamesi doğrultusunda hüküm kurdu.
Karar, gerekçesi yazıldıktan sonra yeniden İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gidecek.